Γονική αποξένωση: αιτίες, ιδιαιτερότητες και συνέπειες

Τι σημαίνει ο όρος  «γονική αποξένωση»;

Ο όρος «γονική αποξένωση» μπορεί να αναφέρεται τόσο  σε συμπεριφορές παιδιών και  γονέων, όσο και στη θεωρία εκείνη που πραγματεύεται τους λόγους που παιδιά και γονείς συμπεριφέρονται με τέτοιον τρόπο.

Εξαιτίας της πολυπλοκότητας του φαινομένου, δεν υπάρχει ακριβής ορισμός του, υπάρχει, όμως, ευρεία συμφωνία πως η γονική αποξένωση σημαίνει πως ένα παιδί στρέφεται εναντίον, απορρίπτει ή διακόπτει τελείως την επαφή του με έναν γονέα, με τον οποίο είχε προηγουμένως μια λειτουργική σχέση, και χωρίς να υπάρχει αντικειμενικός και δικαιολογημένος λόγος για την απόρριψη αυτή που είναι αποτέλεσμα μιας εκφρασμένης ή μη, αλλά και μιας συνειδητής ή ασυνείδητης επιρροής του γονέα αποξενωτή στο παιδί.

Τα παιδιά μπορεί να συμμαχήσουν με τον έναν γονέα και να θέλουν να πάρουν αποστάσεις από τον άλλον, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί απαραίτητα γονική αποξένωση. Αυτού του είδους η αποξένωση μπορεί να είναι φυσιολογική και αναμενόμενη, όπως, επίσης, μπορεί επίσης και να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, ανάλογα, για παράδειγμα, με τις συνθήκες ζωής και τα αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται το παιδί. Ωστόσο, μια τέτοιου είδους συμπεριφορά μπορεί να υποδηλοί πως η οικογένεια οδεύει προς μια κατάσταση αποξένωσης, από τη στιγμή που ο αποξενωτής γονιός  δεν προσπαθεί να μειώσει ή και να εξαλείψει την απόσταση αυτή ώστε το παιδί, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν επαρκείς και αντικειμενικοί λόγοι για το αντίθετο, θα ήταν καλό να έχει επαφή και με τους δύο του γονείς.

Όταν ένα παιδί στρέφεται εναντίον ενός γονέα με τον οποίο είχε προηγουμένως σχέση, μπορεί, επίσης, να οφείλεται στο ότι έχει λόγους να το κάνει. Όταν υπάρχουν κάποιου είδους σοβαρές παραλήψεις ή ατοπήματα εκ μέρους του γονέα που απορρίπτεται, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε πως πρόκειται για γονική αποξένωση, αλλά ως δικαιολογημένη αποστασιοποίηση εκ μέρους του παιδιού. Είναι ζωτικής σημασίας να μπορούν οι επαγγελματίες να διακρίνουν ανάμεσα στη δικαιολογημένη αποστασιοποίηση και τη γονική αποξένωση, έτσι ώστε τα παιδιά και οι οικογένειες να μπορούν να βοηθηθούν, ανεξάρτητα από την αιτία της αποστασιοποίησης του παιδιού.

Όταν πρόκειται για δικαιολογημένη αποστασιοποίηση, δεν έχει σημασία πόσο χειριστικός μπορεί να είναι ο αποξενωτής γονέας. Είναι η δυσανάλογη και, σε σχέση με την πραγματικότητα, αβάσιμη αντίδραση του παιδιού να θέλει να απορρίψει έναν γονέα, σε συνδυασμό με την επιρροή που ασκεί ο άλλος γονέας στο παιδί, οι παράγοντες που καθορίζουν αν αυτό που συμβαίνει αποτελεί γονική αποξένωση ή κάτι άλλο.

Γονική αποξένωση

Έχει η γονική αποξένωση σχέση με το φύλο του γονέα;

Οι γονείς, ανεξαρτήτως φύλου, καθώς και οι οικογένειες, μπορεί μερικές φορές να βρεθούν αντιμέτωποι με καταστάσεις όπου ένα παιδί, χωρίς την ύπαρξη κάποιων αντικειμενικών λόγων, αρνείται να διατηρήσει επαφή με έναν από τους δύο γονείς του. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες υποκείμενες αιτίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μετά από έναν χωρισμό, ένας γονέας μπορεί να αποφασίσει πως δεν είναι πλέον απαραίτητο να διατηρήσει μια σχέση με τον άλλο γονέα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το παιδί. Το παιδί, συνειδητά ή υποσυνείδητα, μπορεί να υιοθετήσει την αρνητική οπτική αυτού του γονέα και να πράττει ανάλογα. Σε άλλες περιπτώσεις, ένας γονιός, που δημιουργεί μια νέα σχέση, μπορεί να προσπαθήσει να «εξαφανίσει» τον βιολογικό γονιό τόσο από τη δική του ζωή του όσο και από αυτήν του παιδιού.

Η γονική αποξένωση δεν είναι θέμα φύλου. Τόσο οι μητέρες όσο και οι πατέρες αποξενώνουν και αποξενώνονται από τη ζωή των παιδιών τους, χωρίς βάσιμους λόγους. Η γονική αποξένωση δεν έρχεται σε αντίθεση με άλλα είδη βίας. Δεν είναι φρόνιμο να επισημαίνονται ορισμένα μόνον είδη παιδικής κακοποίησης σε βάρος άλλων και να επιτρέπουμε ένα είδος παιδικής κακοποίησης να βαραίνει περισσότερο από ένα άλλο στο θεραπευτικό δωμάτιο, σε εκθέσεις, αίθουσες δικαστηρίων ή οπουδήποτε αλλού. Τα παιδιά που εκτίθενται σε γονική αποξένωση έχουν την ίδια ανάγκη προστασίας και βοήθειας με τα παιδιά που εκτίθενται σε άλλους τύπους κακοποίησης, όπως και το ίδιο δικαίωμα να τη λάβουν.

 

Γονική αποξένωση και αποξενωτική συμπεριφορά

Είναι σημαντικό να γίνεται διάκριση ανάμεσα στην πλήρη γονική αποξένωση και την αποξενωτική συμπεριφορά. Η αποξενωτική συμπεριφορά είναι κάτι στο οποίο ο αποξενωτής γονέας εκθέτει τόσο το παιδί όσο και τον αποξενούμενο γονέα. Αυτό από μόνο του είναι πολύ τραυματικό, αλλά δεν οδηγεί πάντα σε πλήρη γονική αποξένωση.

Για να θεωρηθεί πως έχουμε να κάνουμε με μια γονική αποξένωση, θα πρέπει το παιδί να έχει χειραγωγηθεί μέχρι του σημείου που να μη θέλει να έχει καμία απολύτως σχέση με τον αποξενωμένο γονέα. Το παιδί θα πρέπει, επίσης, να είχε προηγουμένως στενή σχέση μαζί του. Επιπλέον, δεν πρέπει να υπάρχει καμία απολύτως αντικειμενική βάση για αυτήν την αποστασιοποίηση του παιδιού.

 

Πόσο συχνή είναι η γονική αποξένωση;

Δυστυχώς, δεν είναι δυνατόν να πούμε ακριβώς πόσο συχνή είναι η γονική αποξένωση στην Ελλάδα, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία. Ένα άρθρο του BBC News αναφέρει ότι το 40% των χωρισμένων γονέων με παιδιά, στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν υποστεί αποξενωτική συμπεριφορά. Η έκθεση αυτή βασίζεται σε μια έρευνα που διεξήχθη το 2023. Η έρευνα διαπίστωσε ότι τουλάχιστον το 39,2% αλλά έως και το 59,1% των χωρισμένων γονιών έχουν υποστεί αποξενωτική συμπεριφορά. Η έκθεση αναφέρεται επίσης σε παρόμοιες μελέτες στη Βόρεια Αμερική που έχουν φτάσει σε ισοδύναμα αποτελέσματα. Μελέτες στη Βόρεια Αμερική κατέληξαν, επίσης, στο συμπέρασμα ότι τουλάχιστον το 1,3% του πληθυσμού έχει υποστεί πλήρη γονική αποξένωση.

Διαζήγιο

 

Η γονική αποξένωση αποτελεί ψυχική κακοποίηση

Η γονική αποξένωση αποτελεί, εν μέρει, την ύπαρξη βίας σε μια στενή σχέση. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες εκτίθενται με τον ίδιο τρόπο σε αυτόν τον τύπο «ελεγκτικής συμπεριφοράς» που αντιπροσωπεύει η γονική αποξένωση, που αποσκοπεί να βλάψει τον αποξενούμενο γονέα, υπονομεύοντας τη σχέση του με το παιδί. Κατά συνέπεια, η ψυχολογική βλάβη που δημιουργείται είναι, συχνά, μεγάλη τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για τον αποξενούμενο γονέα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γονιός που αποξενώνει δεν αντιλαμβάνεται πόσο πολύ επηρεάζεται το παιδί, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, έχει πλήρη επίγνωση των επιπτώσεων, αλλά συνεχίζει παρόλ΄αυτά.

 

Οι επιπτώσεις της γονικής αποξένωσης

Από τη γονική αποξένωση δεν πλήττονται μόνο το παιδί και ο αποξενούμενος γονέας, αλλά και πολλοί άλλοι. Η οικογένεια και ο κοινωνικός ιστός του παιδιού, από την πλευρά του αποξενούμενου γονέα, χάνουν συχνά κάθε είδους επαφή με το παιδί. Επιπλέον, η γονική αποξένωση δημιουργεί και ένα τεράστιο βάρος στην κοινωνία.

Διάφοροι παράγοντες καθορίζουν πόσο σοβαρές θα είναι οι επιπτώσεις για το παιδί και τον αποξενούμενο γονέα. Κάποιοι οφείλονται στα προσωπικά τους χαρακτηριστικά, άλλοι από τις ενέργειες του αποξενωτή γονέα, ενώ κάποιοι άλλοι από εξωτερικές συνθήκες.

Για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις αυτές, καθοριστικό ρόλο παίζουν η αυτοεκτίμηση και η ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού και του αποξενούμενου γονέα. Η διάρκεια της αποξένωσης, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται καθώς και η ένταση των ενεργειών του αποξενωτή γονέα, που υποκινεί την εκστρατεία αποξένωσης, διαδραματίζουν, επίσης, σημαντικό ρόλο.

Διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες μπορεί, επίσης, να είναι καθοριστικοί. Για παράδειγμα, η υποστήριξη από το περιβάλλον και την κοινωνία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η κατάσταση. Εάν ο αποξενωτής γονέας έχει τη βοήθεια πολλών δικών του ανθρώπων, τότε οι επιπτώσεις είναι, συχνά, σημαντικά μεγαλύτερες. Ωστόσο, οι αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να ελαχιστοποιηθούν, εάν το παιδί και ο αποξενούμενος γονέας λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη και βοήθεια.

Σε πιο σοβαρές μορφές αποξένωσης, το παιδί επιδοκιμάζεται όταν οικειοθελώς αρχίσει να επικρίνει και μη επιθυμεί επικοινωνία με τον άλλο γονιό. Ο αποξενωτής γονέας μπορεί σκόπιμα να διαστρεβλώσει τις αναμνήσεις του παιδιού για τον αποξενούμενο γονέα, λέγοντάς του, για παράδειγμα, πως ήταν ανεπιθύμητο από αυτόν, πως ο γονέας αυτός δεν ανέλαβε ποτέ την ευθύνη της φροντίδας και του ευ ζην  του παιδιού. Ο αποξενωτής γονέας μπορεί, επίσης, αβάσιμα να ισχυρίζεται πως ο αποξενούμενος γονέας ξυλοκοπούσε το παιδί ή το κακοποίησε σεξουαλικά.

Όταν ο αποξενωτής γονέας έχει πετύχει τον στόχο του, τότε συνήθως αφήνει το παιδί να επιλέξει πότε και αν θέλει επαφή με τον αποξενούμενο γονέα του. Το παιδί, στην πραγματικότητα, δεν έχει άλλη επιλογή. Γνωρίζει ήδη πολύ καλά πως, αν επιλέξει να αποκαταστήσει την επαφή του με τον αποξενωμένο γονέα του, τότε θα χάσει την αποδοχή, την εγγύτητα, την ασφάλεια και ίσως ακόμη και την αγάπη του αποξενωτή γονέα.

Αποξένωση

 

Επιπτώσεις στο παιδί

Τα παιδιά που εκτίθενται σε γονική αποξένωση υφίστανται τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα τραύματα, ενώ για κάποια από αυτά οι επιπτώσεις μπορεί να διαρκέσουν ακόμα και για όλη τους τη ζωή. Η άμεση συνέπεια είναι, φυσικά, η απώλεια της επαφής του παιδιού με τον αποξενούμενο γονιό. Επιπλέον, συχνά διακόπτονται και οι δεσμοί με ολόκληρη την οικογένεια του αποξενούμενου γονέα. Ακόμη και στην περίπτωση που διατηρηθεί κάποια επαφή, αυτή περιορίζεται δραστικά τόσο όσον αφορά στη χρονική διάρκεια όσο και στη  συναισθηματική εγγύτητα. Το αποτέλεσμα είναι το παιδί να χάνει πολύτιμες εμπειρίες και αναμνήσεις που ποτέ και τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει.

Μακροπρόθεσμα, το παιδί επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως την έκταση της αποξένωσης, την ψυχική του ανθεκτικότητα, καθώς και από διάφορες άλλες εξωτερικές συνθήκες. Για παράδειγμα, πολλά παιδιά εμφανίζουν μειωμένη αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου, ενοχές, οδυνηρές μνήμες, εναλλαγές της διάθεσης και δυσκολίες να εμπιστεύονται άλλους. Επιπλέον, κάποια εμφανίζουν, αργότερα στη ζωή τους, διάφορα προβλήματα χρήσης ουσιών ή διατροφικών διαταραχών. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις, η γονική αποξένωση μπορεί να οδηγήσει σε ψύχωση και αυτοχειρία. Πολλά από τα παιδιά αυτά παλεύουν, επίσης, με ένα έντονο μίσος προς τον εαυτό τους καθώς και πολύ έντονα αισθήματα ενοχής για τον τρόπο που φέρθηκαν στον αποξενωμένο γονέα τους.

Από πολλές απόψεις, ένα αποξενωμένο παιδί μοιάζει με μέλος κάποιας αίρεσης, τόσο μέσω της πλύσης εγκεφάλου στην οποία υποβάλλεται όσο και μέσω των επιπτώσεων που έπονται.

Το παιδί είναι σαν να χάνει την παιδική του ηλικία, εμπλεκόμενο σε συγκρούσεις γονικής αποξένωσης και αναλαμβάνοντας έναν ρόλο ενήλικα και ρυθμιστή της διάθεσης του αποξενωτή γονέα του. Το παιδί μπορεί, επίσης, να χάσει την αίσθηση πως ανήκει σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, εξαιτίας πιθανών αλλεπάλληλων μετακομίσεων ώστε να αποφευχθεί η επαφή του με τον αποξενωμένο γονέα του. Αυτό οδηγεί στο να μην μπορεί το παιδί να εξελίξει ένα μεγάλο μέρος του Εγώ και της προσωπικής του ιστορίας, από τη στιγμή που αυτά είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού της επιρροής των ταυτοτήτων και των δύο γονέων.

 

Οι επιπτώσεις στον αποξενούμενο γονέα

Ο αποξενούμενος γονέας υφίσταται, επίσης, τόσο άμεση όσο και μακροπρόθεσμη ζημιά. Όπως συμβαίνει και με το αποξενωμένο παιδί, η άμεση ζημιά συνεπάγεται απώλεια επαφής, που οδηγεί σε οδυνηρή απώλεια εμπειριών και αναμνήσεων.

Επιπλέον, ο αποξενωμένος γονέας αναγκάζεται, συχνά, να αντιμετωπίσει επιθέσεις μίσους, τις οποίες ενορχηστρώνει ο γονέας που αποξενώνει. Το περιβάλλον χειραγωγείται, μερικές φορές, με τρόπο που να πιστεύει πως ο αποξενούμενος γονέας είναι επικίνδυνος, γεγονός που κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη. Οι ψευδείς κατηγορίες περί βίας και κακοποίησης είναι επίσης συχνές, και, στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί να οδηγήσουν σε αστυνομικές καταγγελίες και ποινές φυλάκισης, παρόλο που δεν έχει διαπραχθεί κανένα απολύτως αδίκημα. Επιπλέον, ο αποξενούμενος γονέας κινδυνεύει να χάσει φίλους, εργασία και στέγη, γεγονός που επιδεινώνει δραματικά την ψυχολογική πίεση που βιώνει.

Μακροπρόθεσμα, η γονική αποξένωση σημαίνει, συχνά, μια δια βίου θλίψη για την απώλεια της επαφής με το παιδί. Πολλοί εμφανίζουν, επίσης, Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, οι συνέπειες της οποίας είναι αρκετές και σοβαρές. Τα κοινά ψυχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν επίμονες και βασανιστικές αναμνήσεις, νυχτερινούς εφιάλτες, άγχος, απάθεια, φόβο και κατάθλιψη. Ταυτόχρονα, οι σωματικές επιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθούν με τη μορφή αισθήματος παλμών, αναπνευστικών δυσκολιών και μυϊκής έντασης. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, υπάρχουν αυτοτραυματισμοί ή αυτοκτονικοί ιδεασμοί.

Χωρισμός

Κοινωνικές επιπτώσεις

Η γονική αποξένωση προκαλεί, επίσης, εκτεταμένα προβλήματα και στην κοινωνία. Συχνά, ο γονέας που αποξενώνει καταφέρνει να πείσει τις αρχές να υποστηρίξουν την αποξένωση, για παράδειγμα, μέσω ψευδών κατηγοριών για βία και κακοποίηση. Ως αποτέλεσμα αυτού, ο αποξενωτής γονέας και το παιδί τοποθετούνται, μερικές φορές, σε προστατευόμενο περιβάλλον, πράγμα που απαιτεί τη δαπάνη σημαντικών πόρων.

Επιπλέον, η κατάσταση αυτή οδηγεί συχνά σε εκτεταμένες διερευνύσεις τόσο από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες όσο και από την Αστυνομία, ενώ οι μακροχρόνιες και επαναλαμβανόμενες δίκες γίνονται μέρος της διαδικασίας. Όλες αυτές οι προσπάθειες δεν επιβαρύνουν μόνο το δικαστικό σύστημα αλλά και την οικονομία της κοινωνίας. Έτσι, η γονική αποξένωση κοστίζει πολύ μεγάλα ποσά κάθε χρόνο και αφαιρεί πόρους από άλλους που τους χρειάζονται.

 

Η κινητήρια δύναμη του αποξενωτή γονιού

Οι γονείς που προκαλούν τη γονική αποξένωση έχουν συχνά κάποια μορφή διαταραχής προσωπικότητας της ομάδας Β. Αυτή η ομάδα διαταραχών περιλαμβάνει αντικοινωνική, οριακή, ιστριονική και ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από δραματικά, συναισθηματικά ή ασταθή σχήματα συμπεριφοράς. Αυτές οι διαταραχές επηρεάζουν την ικανότητα του ατόμου να σχετίζεται με άλλους και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, γεγονός, που, με τη σειρά του, δημιουργεί μεγάλες προκλήσεις τόσο στις διαπροσωπικές όσο και στις επαγγελματικές σχέσεις.

Ένας γονέας με διαταραχή της ομάδας Β, αντί να επικεντρώνεται στο μέγιστο δυνατό βαθμό στο συμφέρον του παιδιού, συχνά κατευθύνει ένα πολύ μεγάλο μέρος της ενέργειάς του στο να βλάψει τον άλλο γονέα.

 

Μέθοδοι που χρησιμοποιεί ο αποξενωτής γονέας

Οι στρατηγικές γονικής αποξένωσης μπορούν να χωριστούν σε πέντε κατηγορίες:

1. ενοχοποιητικά μηνύματα προς το παιδί, σχετικά με τον αποξενούμενο γονέα, στα οποία παρουσιάζεται ως άκαρδος, επικίνδυνος και μη διαθέσιμος
2. περιορίζεται η επαφή και επικοινωνία μεταξύ του παιδιού και του αποξενούμενου γονέα
3. προσπάθειες διαγραφής και αντικατάστασης του αποξενούμενου γονέα από την ψυχή και το μυαλό του παιδιού
4. το παιδί ενθαρρύνεται να προδώσει την εμπιστοσύνη του αποξενούμενου γονέα
5. υπονόμευση του κύρους του αποξενούμενου γονέα

Κακοποίηση

 

Λήψη μέτρων

Το νομικό μας σύστημα χρειάζεται επιμόρφωση και πόρους για να μπορεί να εντοπίζει και να χειρίζεται αποτελεσματικά περιπτώσεις γονικής αποξένωσης και υπονόμευσης της σχέσης του παιδιού και με τους δύο του γονείς. Οι κοινωνικές υπηρεσίες, τα δικαστήρια και το οικογενειακό δίκαιο χρειάζονται καλύτερα εργαλεία για να μπορούν να αναλύουν την εκφρασμένη βούληση του παιδιού και να αξιολογούν εάν αυτή χειραγωγείται.

Η προστασία των παιδιών από μια τέτοιου είδους χειραγώγηση δεν αφορά μόνο στο δίκαιο και στα δικαιώματα των γονιών, αλλά και στο δικαίωμα του κάθε παιδιού για μια υγιή και ασφαλή σχέση και με τους δύο του γονείς. Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να επικοινωνούν και με τους δύο γονείς τους και αυτό το δικαίωμα θα πρέπει να προστατεύεται.

Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση της γονικής αποξένωσης είναι ένα κρίσιμο βήμα για την προστασία των παιδιών μας από μια μακροχρόνια ψυχολογική επιβάρυνση. Τα παιδιά είναι αυτά που πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα όταν κλείνουμε τα μάτια σε αυτό το σοβαρό πρόβλημα, τη στιγμή που η γονική αποξένωση εξαπλώνεται και συμβάλλει μακροπρόθεσμα στη δημιουργία μιας ολοένα και πιο νοσηρής κοινωνίας.

 

Κριτική για τη γονική αποξένωση

Στον κοινωνικό διάλογο, εμφανίζεται μερικές φορές κριτική προς τη γονική αποξένωση τόσο ως έννοια όσο και ως θεωρία. Οι επικριτές της γονικής αποξένωσης υποστηρίζουν συχνά πως αυτοί που θίγουν το θέμα της γονικής αποξένωσης δεν θα πρέπει καν να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη  και πως θα πρέπει να απαγορευτεί ακόμα και η αναφορά σε αυτήν στις δικαστικές αίθουσες.

Οι επικρίσεις αυτές εύκολα απορρίπτονται, αν μελετήσει κάποιος τις χιλιάδες σοβαρών ερευνών πολλών επιστημόνων σε εκατοντάδες πανεπιστήμια ανά τον κόσμο.

 

Επίλογος

Σε οικογένειες όπου τα παιδιά αποστασιοποιούνται από τον έναν γονέα και που πιθανόν να εμπλέκονται σε αποξένωση, μπορεί να υπάρχουν ψευδείς κατηγορίες για ύπαρξη βίας, σεξουαλικής ή άλλου είδους κακοποίησης, καθώς και άλλα είδη ανεπαρκούς ή/και επιλήψιμης νομικά ανατροφής του παιδιού. Είναι σημαντικό οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τέτοιες οικογένειες να έχουν την ανάλογη γνώση και τα εργαλεία ώστε να μπορούν να διακρίνουν το ένα από το άλλο.

Οι ειδικοί συμφωνούν πως η γονική αποξένωση είναι ένας τύπος ψυχολογικής κακοποίησης από την οποία τα παιδιά θα πρέπει να προστατεύονται.

Φυσικά και μπορεί να γίνει κατάχρηση της έννοιας της γονικής αποξένωσης, για παράδειγμα, σε αντιδικίες σχετικά με την επιμέλεια του παιδιού, με τον ίδιο τρόπο όπως και κάθε άλλου είδους ψευδείς ισχυρισμοί. Ωστόσο, υπάρχουν τώρα πλέον εργαλεία αναγνώρισης και τεστ αξιολόγησης που μπορούν να διακρίνουν τι συμβαίνει σε μια οικογένεια όταν τα παιδιά αποστασιοποιούνται από τον έναν γονέα τους και αν ο άλλος γονέας βρίσκεται πίσω από αυτό.

Για να αλλάξει η κατάσταση των παιδιών που εκτίθενται σε βία, απαιτείται γνώση σχετικά με τους κινδύνους και τις διαδικασίες της βίας. Απαιτείται διαφοροποίηση όσον αφορά στις ανάγκες των παιδιών, γενικά και ειδικά, όταν αυτά εκτίθενται σε βία. Θα πρέπει να τονιστεί  ιδιαίτερα η σημασία του να αφουγκραζόμαστε τα βιώματα των ίδιων των παιδιών. Το δικαίωμα των παιδιών για προστασία από κάθε μορφή βίας πρέπει πάντα να υπερισχύει της επαφής με έναν δυνητικά βίαιο/κακοποιητικό γονέα και ότι κανένα παιδί δεν θα πρέπει να αναγκάζεται να ζει ή να αλληλεπιδρά, παρά τη θέλησή του, με έναν γονέα, ιδιαίτερα όταν το ίδιο το παιδί εκφράζει φόβο για αυτό.

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc, Ph.D.

Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων

Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής

Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης

Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ

Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ