Φιλικές σχέσεις

Είναι πραγματικά παράδοξο πως, ενώ θεωρούμε τις φιλικές σχέσεις μας ως κάτι το ιδιαίτερα σημαντικό στη ζωή μας, σπάνια συζητάμε για το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να διατηρούνται «ζωντανές». Λέμε, επίσης, πως «Οι έρωτες έρχονται και φεύγουν, οι φίλοι όμως μένουν», φράση που υποδηλοί τη μεγάλη σημασία και σταθερότητα των φιλικών σχέσεων. Παρόλα αυτά, όμως, σπάνια θα διαβάσουμε κάποιο κείμενο που να αφορά στην απογοήτευση από μία φιλική σχέση ή στον πόνο που μπορεί να προκαλούν τα διάφορα προβλήματα ή το τέλος της. Αντίθετα, έχουν γραφεί εκατομμύρια βιβλία, δοκίμια, άρθρα κ.τ.λ. για τον έρωτα με ή χωρίς ανταπόκριση, για τον πόνο του ερωτικού χωρισμού, για το ερωτικό πάθος, για την απιστία, για τις κρίσεις των ερωτικών σχέσεων, γενικότερα, και για το πώς αυτές θα μπορούσαν να ξεπεραστούν.

Οι περισσότεροι από εμάς -αν ακούγαμε πως ένα άτομο, ένας φίλος ή μία φίλη μας έχει πέσει σε κατάθλιψη εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης ή πως έχει επισκεφθεί κάποιον ειδικό για το λόγο αυτό- δεν θα μας φαινόταν παράξενο. Αν, όμως, ακούγαμε πως αυτά συνέβησαν εξαιτίας μιας απογοήτευσης από κάποια φιλική σχέση, θα το θεωρούσαμε τουλάχιστον υπερβολικό. Ποτέ δεν έχουμε ακούσει για κάποια απόπειρα αυτοκτονίας εξαιτίας μιας άτυχης φιλικής σχέσης, -άπειρες όμως για μια ερωτική- αν και οι περισσότεροι τη θεωρούν ως σημαντικότερη, τουλάχιστον από μια πρόσκαιρη ή νεανική ερωτική σχέση…

Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι αφήνουμε λίγο-πολύ τις φιλικές σχέσεις στην τύχη τους, να «αυτοϊαθούν», αν τύχει και προκύψουν προβλήματα ή παρεξηγήσεις, και δεν προσπαθούμε ενεργητικά να τις αποκαταστήσουμε. Πόσοι, αλήθεια, διατηρούν τις φιλικές τους σχέσεις το ίδιο στενές και τις βιώνουν ως το ίδιο απαραίτητες, όπως και πριν, μετά από έναν μεγάλο έρωτα ή ένα γάμο;  Όταν ρωτιόμαστε για κάποιον πολύ καλό μας φίλο και η απάντηση που δίνουμε είναι πως «έχουμε χαθεί», τη στιγμή εκείνη εξαπατούμε πρώτον από όλους τον ίδιο μας τον εαυτό, μη θέλοντας να δούμε κατάματα την αλήθεια που δεν είναι άλλη από το ότι η φιλία αυτή δεν ήταν στην πραγματικότητα τόσο «στενή» όσο  θέλαμε να πιστεύουμε. Γιατί δεν «χανόμαστε» με κάποιο αδέλφι μας; Με κάποιο γονιό μας; Αν κάποιος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για εμάς, ποτέ δεν χάνουμε την επαφή μαζί του, ακόμα και στην περίπτωση που δεν ζούμε στην ίδια πόλη ή στην ίδια χώρα. Ένα σημαντικό πρόσωπο δεν βγαίνει ποτέ από τη ζωή μας και δεν αντικαθίσταται χωρίς λόγο από κάποιο άλλο…

Φιλικές σχέσεις

Μία σημαντική σχέση δεν είναι κάτι που απλά έχουμε. Κι αυτό γιατί κάτι που απλά έχουμε είναι κάτι το παθητικό, το στατικό, χωρίς ζωή, δηλαδή κάτι το ασήμαντο, από τη στιγμή που δεν το αξιολογούμε ιδιαίτερα, θεωρώντας το ως δεδομένο.

Κάθε ουσιαστική σχέση θα πρέπει να είναι μια συνεχής δημιουργική διεργασία και, ως κάθε τι το πολύτιμο, να τυγχάνει της ιδιαίτερης φροντίδας και έγνοιας μας ώστε να συνεχίσει να μας χαρίζει -όπως και ένα σπάνιο φυτό- την ομορφιά και το άρωμα των μοναδικών ανθών του…

Ο Khalil Gibran στον «Προφήτη» (Κεφ. 19) είπε τα εξής σοφά λόγια για τη φιλία:

«Ο φίλος σας είναι η εκπλήρωση των αναγκών σας. Είναι το χωράφι που εσείς σπέρνετε με αγάπη και θερίζετε με ευγνωμοσύνη.[…] Όταν αποχωρίζεσαι από το φίλο σου, δε λυπάσαι, γιατί αυτό που αγαπάς πιο πολύ σ΄αυτόν μπορεί να είναι πιο φανερό στην απουσία του, όπως το βουνό που φαίνεται καθαρότερα, στα μάτια αυτού που θέλει να το ανεβεί, από την πεδιάδα.[…] Επέτρεψε στο φίλο σου να πάρει ό,τι καλύτερο διαθέτεις.[…] Πρόκειται πράγματι για ένα φίλο που αναζητάς απλά για να περάσεις κάποιες ώρες σου μαζί του; Αναζήτησέ τον τις στιγμές που πραγματικά ζεις. Για να καλύψει τις ανάγκες σου και όχι το κενό σου»…

Όπως συμβαίνει και με τις ερωτικές μας σχέσεις, τα παιδικά μας βιώματα είναι αυτά που επηρεάζουν αποφασιστικά την επιλογή, τη διαχείριση και την ποιότητα των φιλικών μας σχέσεων. Απόσταγμα σοφίας της ζωής είναι άλλωστε το γνωμικό «Δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι». Δεν είναι τυχαίο, επίσης,  το ότι μετά από μία επιτυχημένη ψυχοθεραπεία/ψυχανάλυση οι όποιες «ανισότιμες» και «νευρωσικά» στηριζόμενες φιλικές ή ερωτικές σχέσεις διαλύονται…

Η επιρροή που ασκούν τα παιδικά μας βιώματα σε όλες τις μετέπειτα σημαντικές μας σχέσεις είναι σαφέστερη στις ερωτικές μας σχέσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί ο/η ερωτικός/-ή μας σύντροφος βρίσκεται πολύ κοντύτερά μας, με τη φυσική έννοια του όρου, τις περισσότερες ώρες του 24ώρου μας. Εκτός αυτού, έχουμε συνήθως περισσότερους του ενός φίλους, έναν(;) όμως ερωτικό σύντροφο. Στην ερωτική σχέση, δημιουργείται μια πιο σαφής συναισθηματική εξάρτηση και το όποιο πρόβλημα σε αυτήν προκαλεί ευκολότερα δυσλειτουργία και ένταση. Σε μια φιλική σχέση, ανεχόμαστε ευκολότερα κάποια ένταση ή μικροαπογοήτευση. Η φυσική απόσταση βοηθά, όπως και η ύπαρξη άλλων φίλων.

Για να διατηρηθεί ζωντανή και ουσιαστική μια φιλική σχέση είναι πολύ σημαντικό -περισσότερο ίσως ακόμα και απ΄ότι σε μία ερωτική σχέση- να υπάρχει απόλυτη σαφήνεια σ΄αυτήν. Η φιλική σχέση είναι άλλωστε ασαφής εξ ορισμού. Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε πως είμαστε φίλοι ή όχι με κάποιον εάν δεν υπάρχουν ορισμένοι σαφείς κανόνες και αξίες που να καθορίζουν τη σχέση αυτή;

Εκτός από τα παραπάνω, προκύπτουν συνεχώς και νέες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε με κάποιον τρόπο, αν δεν θέλουμε να καταλήξουμε να έχουμε μόνον «εικονικούς» φίλους. Με ποιον τρόπο επηρεάζεται άραγε η ποιότητα των φιλικών μας σχέσεων από την έλλειψη χρόνου, από το καθημερινό άγχος ή από την ασάφεια των ορίων και την «ευκολία» που προσφέρει το facebook και γενικά το διαδίκτυο; Μήπως, δημιουργώντας εκατοντάδες ή χιλιάδες διαδικτυακών «φίλων» και διατηρώντας ίσες αποστάσεις προς όλους αυτούς, έχουμε όλο και λιγότερο πραγματικό χρόνο για τις ουσιαστικές φιλικές μας σχέσεις;

Ένας άλλος πολύ σοφός άνθρωπος είπε κάποτε: «Μην έχεις άλλους φίλους πέραν αυτών με τους οποίους έχεις το θάρρος και την άνεση να συγκρουστείς οποιαδήποτε στιγμή»…

 

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.

Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων

Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής

Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης

 

Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ

Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ

 

Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη ,  Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγος Online , Ατομική ψυχοθεραπεία , Θεραπεία ζεύγους , Θεραπεία ζεύγους θεσσαλονίκη,  Θεραπεία παιδιών και εφήβων  , Συμβουλευτικές συνεδρίες Θεσσαλονίκη, Συμβουλευτικές συνεδρίες