Υποχονδρίαση: συμπτώματα, αιτιολογία, αντιμετώπιση

Υποχονδρίαση: γενικά

Όλοι οι άνθρωποι ανησυχούν κάποια φορά για την υγεία τους και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Για ορισμένους, όμως, η ανησυχία αυτή είναι τόσο έντονη ή ακραία, σε σημείο που να τους δημιουργεί σοβαρότατες δυσκολίες στον καθημερινό τρόπο λειτουργίας τους. Το υποχόνδριο άτομο ή ο «κατά φαντασίαν ασθενής» δεν πάσχει στην πραγματικότητα από την ασθένεια για την οποία ανησυχεί. Η ίδια η υποχονδρίαση, όμως, είναι απολύτως υπαρκτή και πολύ οδυνηρή για το άτομο που υποφέρει από αυτήν. Δεν πρόκειται για σωματικό αλλά για καθαρά ψυχικό πρόβλημα που στο 60-80% των περιπτώσεων συνυπάρχει με τουλάχιστον μία ακόμα ψυχιατρική διάγνωση, συνήθως κατάθλιψη ή κάποιας μορφής αγχώδη διαταραχή, και σπανίως παρανοειδή ψύχωση.

Η υποχονδρίαση σημαίνει πως το άτομο είναι πεπεισμένο πως έχει προσβληθεί από κάποια σοβαρή ασθένεια ή φοβάται το ενδεχόμενο να ασθενήσει σοβαρά, παρά το γεγονός πως έχει υποβληθεί σε όλες τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις χωρίς κάποιο παθολογικό εύρημα και παρά τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις των γιατρών πως είναι απόλυτα υγιές. Εύκολα κινητοποιείται έντονος φόβος, καθώς απόλυτα φυσιολογικά σωματικά συμπτώματα ερμηνεύονται ως ενδείξεις κάποιας σοβαρής ασθένειας. Αυτό προκαλεί έντονη ανησυχία, φόβο και άγχος που κάνουν τα όποια υποτιθέμενα συμπτώματα να φαντάζουν σοβαρότερα ή δημιουργούν νέα που εντείνουν, με τη σειρά τους, την ανησυχία, το φόβο και το άγχος. Με τον τρόπο αυτόν, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που ανακυκλώνει συνεχώς το φόβο και το άγχος του ατόμου για τη σωματική του υγεία. Η ανησυχία σχετίζεται σχεδόν πάντα με το ενδεχόμενο ύπαρξης σοβαρών ασθενειών και ιδιαίτερα αυτών που τυγχάνουν μεγάλης προβολής, κατά καιρούς, από τα Μ.Μ.Ε., π.χ. καρκίνος, aids, καρδιοπάθειες κ.ά.

Η υποχονδρίαση μοιάζει με διάφορες άλλες σωματόμορφες καταστάσεις. Η κύρια διαφορά τους συνίσταται στο ότι στην περίπτωση της υποχονδρίασης έχουμε, κατά κανόνα, ηπιότερα συμπτώματα που αντιστοιχούν συχνά σε απόλυτα φυσιολογικά φαινόμενα, όπως π.χ. κάποιος έκτακτος καρδιακός παλμός, ένα κόκκινο σημαδάκι στο δέρμα, ένα συνηθισμένο κρυολόγημα κ.τ.λ.

Υποχονδρίαση 

Συχνότητα εμφάνισης – πρόγνωση

Η υποχονδρίαση εμφανίζεται το ίδιο συχνά και στα δύο φύλα και σε όλες τις ηλικίες. Στους περισσότερους, όμως, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην πρώιμη ενήλικη ζωή (20-30 ετών). Το ποσοστό συχνότητας εμφάνισης είναι περίπου το 1-5 % του γενικού πληθυσμού, ανάλογα με τη χώρα. Γίνεται διάκριση ανάμεσα στην πρωτογενή και δευτερογενή υποχονδρίαση, όπου στην τελευταία τα υποχονδριακά συμπτώματα πυροδοτούνται από κάποια άλλη υπάρχουσα ασθένεια.

Η υποχονδρίαση αποτελεί ψυχική νόσο που διαρκεί, συνήθως, για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα εάν υπάρχει ήδη από τα παιδικά χρόνια. Διαρκεί για σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, στην περίπτωση που έχει προκληθεί από κάποιας μορφής κρίση ζωής ή άλλο εξωτερικό συμβάν.

Το είδος της προσωπικότητας του ατόμου και η διάρκεια ύπαρξης των συμπτωμάτων της νόσου παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόγνωσή της.

 

Αρρωστοφοβία

Συμπτώματα

–     Υπερβολική ανησυχία του ατόμου στο ενδεχόμενο να ασθενήσει σοβαρά ή πεποίθηση πως έχει ήδη ασθενήσει

–     Συνεχής αναζήτηση ενδείξεων της υποτιθέμενης ασθένειας στο σώμα, π.χ. πιθανά ογκίδια κ.ά.

–     Υπερκατανάλωση φαρμάκων

–     Ανάγκη διαβεβαιώσεων ατόμων του άμεσου περίγυρου πως δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, που, συνήθως, δεν πείθουν

–     Συχνές επισκέψεις σε γιατρούς για διάφορα σωματικά συμπτώματα

–     Συνέχιση της ανησυχίας παρά τις διαβεβαιώσεις των γιατρών πως δεν υπάρχει πρόβλημα

–     Συχνή δυσαρέσκεια για τον τρόπο εκτίμησης ή αντιμετώπισης του προβλήματος από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό

–     Οι ιδέες περί ασθένειας θα πρέπει να προκαλούν έντονο άγχος και να δημιουργούν σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινότητα του ατόμου. Επίσης, η κατάσταση αυτή θα πρέπει να υπάρχει για τουλάχιστον 6 μήνες και παρά την επίσκεψη σε γιατρό και την πλήρη διερεύνηση της κατάστασης της υγείας του ατόμου.

 

Αιτιολογία

Η υποχονδρίαση μπορεί να εμφανισθεί μετά από κάποιας μορφής συναισθηματική κρίση, όπως π.χ. ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια αλλαγή της ζωής με νέες ευθύνες, όπως η γέννηση ενός παιδιού κ.ά. Αυτή η μορφή μπορεί να ξεπερασθεί συνήθως σύντομα, αρκεί το άτομο να ξεκινήσει άμεσα θεραπεία.

Μπορεί, επίσης, να είναι το αποτέλεσμα μιας άλλης μορφής συναισθηματικής επιβάρυνσης, όπως π.χ. η ύπαρξη έντονου άγχους, κατάθλιψης ή η βίωση κάποιου τραυματικού γεγονότος κατά την παιδική ηλικία, π.χ. σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση.

Η ύπαρξη υπερπροστατευτικών γονέων ή γονέων με έντονη ανησυχία γύρω από θέματα υγείας αποτελεί παράγοντα κινδύνου εμφάνισης της νόσου στο παιδί/έφηβο.

Δεν αποκλείεται, επίσης, η πιθανή ύπαρξη κάποιου κληρονομικού παράγοντα.

 

Σωματικά συμπτώματα

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η υποχονδρίαση μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με διαφόρων ειδών ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. Το άτομο θα πρέπει σταδιακά να συνειδητοποιήσει πως το πρόβλημά του δεν βρίσκεται στο σώμα του αλλά έχει να κάνει με τα διάφορα έντονα συναισθήματά του, που, μη μπορώντας να τα διαχειρισθεί και να τα βιώσει πιο άμεσα, σωματοποιούνται υποσυνείδητα από τον ψυχισμό του και, με τον τρόπο αυτόν, μετατρέπονται σε κάτι πιο συγκεκριμένο και άρα πιο εύκολα διαχειρίσιμο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ενδείκνυται και ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας με κάποιου είδους φαρμακευτική αγωγή.

 

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.

Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων

Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής

Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης

 

Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ

Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ

 

Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη ,  Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγος Online , Ατομική ψυχοθεραπεία , Θεραπεία ζεύγους , Θεραπεία ζεύγους θεσσαλονίκη,  Θεραπεία παιδιών και εφήβων  , Συμβουλευτικές συνεδρίες Θεσσαλονίκη, Συμβουλευτικές συνεδρίες