Σχέση μητέρας-κόρης: γενικά
Μητέρα. Μπορεί και δίνει την καλύτερη στήριξη, αλλά και την αμέσως επόμενη στιγμή να συντρίψει με την αμείλικτη κριτική της. Μπορεί και ενθαρρύνει, αλλά και να πληγώνει όσο κανένας. Μπορεί να μοιραστεί τις πιο κρυφές πτυχές της ψυχής της αλλά, ξαφνικά, και να σε αποκλείσει παντελώς από κάθε τι δικό της…
Κάθε γυναίκα γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνουν τα παραπάνω. Αφορούν στη σχέση μητέρας-κόρης , που -κατά γενική ομολογία- είναι η πιο πολύπλοκη σχέση μέσα στην οικογένεια.
Ο σημαντικότερος παράγοντας πολυπλοκότητας αφορά στο ότι και οι δύο είναι γυναίκες και απίστευτα σημαντικές η μία για την άλλη. Αυτός είναι και ο σημαντικότερος λόγος που οτιδήποτε θετικό ή αρνητικό, στις προσωπικές συζητήσεις κοριτσιών και γυναικών, ενισχύεται σημαντικά.
Έχει καταδειχθεί πως, σχεδόν σε όλες τις συζητήσεις μητέρας-κόρης, αναζητούν και οι δυο τους λανθάνοντα μηνύματα που να απαντούν στα ερωτήματα: «Αξίζω;», για την κόρη ή «Είμαι καλή μητέρα;» για τη μητέρα. Πίσω από κάθε διάλογό τους, κρύβεται η τεράστια ανάγκη και των δύο για αναγνώριση και επιβεβαίωση του ενδιαφέροντος της άλλης. Για το λόγο αυτό, αρκεί πολλές φορές και μία αλλαγή στον τόνο της φωνής της μίας ή της άλλης για να εκτροχιασθεί η συζήτηση. Ταυτόχρονα, υπάρχει η συνεχής ανάγκη, ιδιαίτερα από την πλευρά της κόρης, διατήρησης της απαραίτητης απόστασης που να διασφαλίζει μια αίσθηση αυτονομίας αλλά και την αποτροπή μιας αίσθησης αποξένωσης. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότερες γυναίκες, στο ερώτημα «Ποια είναι η μεγαλύτερη χαρά και η χειρότερη απογοήτευση που βίωσαν σε σχέση με τη μητέρα ή την κόρη τους», απαντούν συχνά με τους όρους «εγγύτητα» και «απόσταση».
Μητέρες και κόρες μοιάζει σαν να έχουν μια εμμονή σε τι μοιάζουν και σε τ διαφέρουν μεταξύ τους. Στην αναζήτηση όμοιων ή διαφορετικών χαρακτηριστικών τους, δίνουν την εντύπωση αναζήτησης κάποιου μεγάλου θησαυρού. Η ανάγκη διαπίστωσης του πόσο μοιάζουν ή όχι έχει να κάνει συνήθως με την ανάγκη τους να διαπιστώνουν πόσο κοντά βρίσκονται η μία στην άλλη. Η εγγύτητα αποτελεί τέτοια κινητήριο δύναμη στη σχέση τους, σε βαθμό που οι περισσότερες μητέρες, αν επέλεγαν να πουν ένα μόνο πράγμα στις κόρες τους, αυτό θα ήταν: «Μη με αποκλείεις από τη ζωή σου», οι δε κόρες: «Μη με κρίνεις».
Σχέση μητέρας-κόρης
Για τους λόγους αυτούς, λοιπόν, η σχέση μητέρας-κόρης χαρακτηρίζεται από μία συνεχή εναλλαγή ή/και σύγκρουση ανάμεσα στην εγγύτητα και στην απόσταση. Για την κόρη, η αναγνώριση από τη μητέρα είναι συχνά ταυτόσημη με τον έλεγχο, με μια προσπάθεια χειραγώγησής της, για τη δε μητέρα, το μοίρασμα ή όχι πληροφοριών από την πλευρά της κόρης για την προσωπική της ζωή, για το γάμο της, για τη συχνότητα που της επιτρέπεται να συναντά τα εγγόνια της κ.τ.λ., αποτελούν κριτήρια της απόστασης που η κόρη της κρατά από αυτήν.
Η κοινωνικοποίηση των γυναικών βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ανταλλαγή προσωπικών πληροφοριών και στο να γνωρίζουν λεπτομέρειες η μία για τη ζωή της άλλης. Η απροθυμία μοιράσματος εκλαμβάνεται πολύ εύκολα ως απόρριψη και αποκλεισμός. Όταν η κόρη είναι μικρή, τότε η μητέρα γνωρίζει τα πάντα για τη ζωή της. Όταν, όμως, η κόρη μεγαλώσει, η μείωση της ροής πληροφοριών προς τη μητέρα μπορεί, συχνά, να αποτελέσει αχίλλειο πτέρνα για τη μητέρα. Αυτό διαφαίνεται και από το πολύ εύστοχο για την περίπτωση ανέκδοτο, όπου η κόρη τηλεφωνά στη μητέρα για να της ανακοινώσει πως είναι έγκυος, και η μητέρα της απαντά: «Γιατί περίμενες 4 μήνες για να μου το πεις;»!!!
Ένα μεγάλο μέρος της σχέσης μητέρας-κόρης αφορά στον παράγοντα δύναμη/εξουσία. Αν η σχέση είναι στενή ή απόμακρη. Πολλές μητέρες λένε πως κάνουν όλα όσα κάνουν γιατί νιώθουν ανίσχυρες, οι δε κόρες αντιδρούν όπως αντιδρούν γιατί νιώθουν την εξουσία που ασκούν επάνω τους οι μητέρες τους.
Μετά την ηλικία των 20 περίπου χρόνων, γίνεται μια μεγάλη αλλαγή στην ισορροπία δύναμης/εξουσίας μεταξύ μητέρας και κόρης. Ακόμα και αν η κόρη μένει στο σπίτι, έχει δημιουργήσει ένα δικό της κύκλο ατόμων με τα οποία συναναστρέφεται, που καθορίζει και το χρόνο που διαθέτει στη μητέρα της. Η αλλαγή αυτή στη σχέση αντικατοπτρίζεται συχνά και από αυτό που λένε στη φάση αυτή πολλές μητέρες: «Η κόρη μου είναι η καλύτερή μου φίλη». Αυτό δημιουργεί μία είδους ανισορροπία στη σχέση, καθώς μέχρι πρότινος αυτό που την χαρακτήριζε ήταν η φροντίδα και η προστασία της κόρης από τη μητέρα και όχι το να είναι φιλενάδες.
Σε περίπτωση που οι γονείς έχουν χωρίσει ή ο πατέρας έχει πεθάνει, η βαρύτητα των στοιχείων της σχέσης μητέρας-κόρης που προαναφέρθηκαν εντείνεται κατά πολύ. Ο φόβος του ποιος έχει τη μεγαλύτερη εξουσία στη σχέση τρομάζει και τις δύο. Υπάρχει μια έντονη αμφιθυμία που οφείλεται, από τη μία, στον κίνδυνο υπερβολικής εγγύτητας και, από την άλλη, στην ανάγκη μιας στενής σχέσης.
Εάν μητέρα και κόρη δεν έχουν επιλύσει τις ιδιαιτερότητες της τόσο σημαντικής και για τις δύο σχέσης τους, η μετακόμιση της κόρης σε δικό της σπίτι ή η δημιουργία δικής της οικογένειας δεν πρόκειται να εξαλείψει ή να μειώσει την ένταση των διαπροσωπικών τους δυσκολιών, γιατί αυτές αποτελούν πρόβλημα ενδοψυχικό, που το κουβαλούν μαζί τους όπου και αν πάνε, και όχι πρόβλημα γεωγραφικό…
Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.
Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων
Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής
Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης
Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ
Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ
Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγος Online , Ατομική ψυχοθεραπεία , Θεραπεία ζεύγους , Θεραπεία ζεύγους θεσσαλονίκη, Θεραπεία παιδιών και εφήβων , Συμβουλευτικές συνεδρίες Θεσσαλονίκη, Συμβουλευτικές συνεδρίες
