Ψυχογενής ορθορεξία: μία σύγχρονη διατροφική ωρολογιακή βόμβα

Για τα περισσότερα άτομα, η τροφή και ο τρόπος διατροφής, γενικότερα, δεν αποτελούν πρόβλημα. Υπάρχουν, όμως, και άτομα των οποίων η ψυχική και σωματική υγεία αλλά και η καθημερινότητα, γενικότερα,  επηρεάζονται, εξαιτίας των διατροφικών τους συνηθειών, αρνητικά. Η εμφάνιση μιας προβληματικής στάσης, όσον αφορά στη διατροφή, έχει να κάνει, συνήθως, με μια εμμονή γύρω από το σώμα (βάρος, εμφάνιση, υγεία) και απαιτήσεις υψηλών επιδόσεων που προέρχονται τόσο από το ίδιο το άτομο όσο και από εξωτερικές πηγές (άλλα άτομα, κοινωνία, Μ.Μ.Ε. κ.ά.).

Στις σύγχρονες κοινωνίες, η ολοένα  πριμοδοτούμενη  και  αυξανόμενη τάση  για τελειότητα, ομορφιά,  νεανική εμφάνιση και, γενικώς, για το «φαίνεσθαι» έχουν αναχθεί σε ιδεώδη  που η προσπάθεια ανταπόκρισης σε αυτά οδηγεί πολλούς να φθάνουν στην υπερβολή, αν όχι στην ψυχική ασθένεια.

Οι διαφημίσεις στα Μ.Μ.Ε. για «επικίνδυνες» τροφές, που αυξάνουν το βάρος, και «μαγικές» προτάσεις σωτήριων συνταγών υγιεινής διατροφής που μειώνουν, με κριτήρια αυθαίρετα, τα περιττά κιλά, κατακλύζουν καθημερινά τον μέσο αναγνώστη ή τηλεθεατή. Πολλοί από αυτούς μοιάζει  να μην έχουν το ψυχικό σθένος να αντισταθούν σε αυτήν  τη βίαιη εισβολή στον τρόπο σκέψης και στον κόσμο των συναισθημάτων τους, υιοθετώντας, μοιραία και άκριτα, συνήθειες τρόπων διατροφής, άσκησης, σκέψης, αλλά και αξίες που, συνηθέστατα, δεν τους αντιπροσωπεύουν αυθεντικά.

Η  δήθεν «επιστημονικότητα» που επικαλούνται τα δημοσιεύματα αυτά, μοιάζει όχι μόνο να μην αμφισβητείται, αλλά και να ακολουθείται, από πολλούς, με πάθος και ευλάβεια θρησκευτική. Οι διάφορες συνταγές και τα προτεινόμενα σκευάσματα υπόσχονται όχι μόνο την  τέλεια  σιλουέτα αλλά και την προστασία από κάθε είδους πιθανό ή απίθανο πρόβλημα υγείας. Κι  εδώ, αρχίζει  το πάρτι  των δισεκατομμυρίων κερδών των απανταχού βιομηχανιών πώλησης φρούδων ελπίδων…

Η  εμφάνιση διαταραχών  στην  πρόσληψη  τροφής  είναι συνηθέστερη μεταξύ αθλητών που κάνουν πρωταθλητισμό και  ως  πιθανότερες αιτίες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, η επιδίωξη υψηλότερων επιδόσεων, καθώς και διάφορες κοινωνικο-πολιτισμικές απαιτήσεις για την απόκτηση ενός ιδανικού σώματος. Στον πρωταθλητισμό, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης  της  αποκαλούμενης αθλητικής ανορεξίας (υποκατηγορία διατροφικών διαταραχών), ιδιαίτερα σε αθλήματα  όπως  η γυμναστική, η κολύμβηση, αλλά και σε αθλήματα όπου η μέτρηση του σωματικού βάρους παίζει σημαντικό ρόλο.

Ο όρος «Ψυχογενής ορθορεξία» (Ψ.Ο.) είναι σχετικά πρόσφατος και υπό εξέλιξη.

Ψυχογενής ορθορεξία

Τι είναι η ψυχογενής ορθορεξία (Ψ.Ο.);

Η υγιεινή διατροφή και η φυσική άσκηση έχουν πολλά πλεονεκτήματα αλλά, για κάποιους, γίνονται εξάρτηση  και  εμμονή, με σοβαρές συνέπειες τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική τους υγεία.

Με τον όρο Ψ.Ο. εννοούμε την εμμονική προσπάθεια ενός ατόμου να διατρέφεται υγιεινά και σωστά.

Ο όρος Ψ.Ο. πρωτοαναφέρθηκε το 1997 από τον Αμερικανό ιατρό Steven Bratman, ειδικό στην εναλλακτική ιατρική, εξαιτίας του σχετικά μεγάλου αριθμού ασθενών  που συναντούσε στο ιατρείο του οι οποίοι χαρακτηρίζονταν από  μια μορφή  εμμονής  γύρω από την καλή υγεία και την υγιεινή διατροφή που, όμως, δεν πληρούσαν τα κριτήρια της ψυχογενούς ανορεξίας (Ψ.Α.) ή της ψυχογενούς βουλιμίας (Ψ.Β.).

Ο Bratman είχε, αρχικά, σκεφθεί πως ο όρος Ψ.Ο. θα συνόψιζε και θα περιέγραφε την κατάσταση εκείνων των ασθενών που έχουν μια εμμονική στάση απέναντι στη διατήρηση ενός όσο το δυνατόν πιο υγιεινού τρόπου διατροφής. Σύντομα, όμως, διαπίστωσε πως  ο όρος αυτός θα γίνονταν η πιο συγκεκριμένη ονομασία ενός φαινομένου που επηρεάζει αρνητικά  τη  φυσική και ψυχική υγεία, και που, στη συνέχεια,  προκάλεσε την προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης.

Ο όρος συμπεριλαμβάνει πλέον και την  υπερβολική ενασχόληση με τη φυσική άσκηση, που, συνήθως, συνυπάρχει  με την υπερβολική  σχολαστικότητα γύρω  από  έναν ακραία υγιεινό τρόπο διατροφής.

Σύμφωνα με τα διεθνή διαγνωστικά και στατιστικά εγχειρίδια  των ψυχικών διαταραχών (DSM-V και ICD 10), η Ψ.Ο. δεν αποτελεί ακόμα επίσημη ψυχική νόσο, από τη στιγμή που δεν έχουν, μέχρι στιγμής, καθοριστεί συγκεκριμένα κλινικά κριτήρια για αυτήν. Για το λόγο αυτό, κατατάσσεται, προς το παρόν, στην κατηγορία των διατροφικών διαταραχών  μη οριζόμενων αλλιώς.

Σε αυτήν την τελευταία  κατηγορία,  εντάσσονται  διατροφικές διαταραχές  που  δεν  πληρούν τα κριτήρια της Ψ.Α. ή της Ψ.Β. Για παράδειγμα, κάποιος που πληροί όλα τα κριτήρια της Ψ.Α. χωρίς, όμως, και  τη χαρακτηριστική, για τη συγκεκριμένη διαταραχή, απώλεια βάρους, ή κάποιος που πληροί όλα τα κριτήρια της Ψ.Β., αλλά με πιο αραιή συχνότητα βουλιμικών επεισοδίων από αυτή που απαιτείται για να τεθεί η διάγνωση Ψ.Β.

Διατροφικές διαταραχές

Γενικά χαρακτηριστικά των ατόμων με Ψ.Ο.

Η  Ψ.Ο. είναι  μια καταναγκαστική κατάσταση  όπου  το άτομο ακολουθεί με τρόπο απόλυτο συγκεκριμένες δίαιτες  ή  αποκλείει  εντελώς από τη διατροφή του ορισμένα είδη ή ομάδες τροφίμων, ερμηνεύοντας κατά το δοκούν διάφορες διατροφικές προτάσεις, με συνέπεια να έχει μια ελλιπή διατροφή.

Με τη σειρά της, η ελλιπής αυτή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό, επιδείνωση της γενικής φυσικής και ψυχικής κατάστασης του ατόμου, καθώς και των κοινωνικών και προσωπικών του σχέσεων.

Η Ψ.Ο. μπορεί να αρχίσει ως μια επιθυμία του ατόμου να ξεπεράσει κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας ή να βελτιώσει τη γενική κατάσταση της υγείας του. Αυτό συνέβη και με πολλούς ασθενείς του S. Bratman που υπέφεραν από διάφορα χρόνια νοσήματα, όπως  άσθμα, διάφορες μορφές τροφικών αλλεργιών και ψωρίαση. Ο Bratman δοκίμασε διάφορες  δίαιτες  και αλλαγές στον τρόπο διατροφής τους οι οποίες συχνά απέδιδαν. Αυτό, όμως, είχε ως αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς του να μην χρειάζονται μεν, στη συνέχεια, τις κλασσικές φαρμακευτικές τους αγωγές αλλά, αντ΄αυτών, καθηλώθηκαν με έναν καταναγκαστικό τρόπο στο σχεδιασμό της καθημερινής τους διατροφής που κατελάμβανε  το μεγαλύτερο μέρος του καθημερινού τους χρόνου. Με άλλα λόγια, εξαφάνισαν μεν  τα παλιά τους  χρόνια συμπτώματα, εμφάνισαν, όμως, μια νέα προβληματική και χρόνια κατάσταση, την Ψ.Ο.

Η ριζική αλλαγή του τρόπου διατροφής απαιτεί πολύ μεγάλη προσπάθεια και λίγοι είναι αυτοί που μπορούν να το καταφέρουν χωρίς τις τεράστιες δυσκολίες που, συνήθως, αυτό συνεπάγεται. Για ένα άτομο με Ψ.Ο., η ποιότητα της τροφής είναι τόσο σημαντική που, όταν, κατά την κρίση του,  δεν  εκπληρούνται  τα  απαραίτητα κριτήρια,  αρνείται  ακόμα και να φάει. Η ανάγκη για απόλυτο έλεγχο της διατροφής του έχει ως αποτέλεσμα να αποφεύγει  τέτοιες  καταστάσεις, δηλαδή καλέσματα για γεύμα/δείπνο, εξόδους για φαγητό με φιλικά πρόσωπα κ.τ.λ., με αποτέλεσμα τη δημιουργία σοβαρών προβλημάτων στις κοινωνικές και προσωπικές του σχέσεις.

Μία  γυναίκα, που  παρακολουθούσα σχετικά πρόσφατα, όταν έβγαινε, αν και πολύ σπάνια, με παρέες φίλων, παράγγελνε για τον εαυτό της  ένα…ματσάκι μαϊντανό…

Κάθε είδους εξάρτηση δημιουργεί και ένα συγκεκριμένο επίπεδο ανοχής, πράγμα που σημαίνει πως, εάν δεν καλυφθεί, κατά πως πρέπει, η συγκεκριμένη ανάγκη, κάνουν την εμφάνισή τους σωματικά και ψυχικά συμπτώματα στέρησης,  όπως  τάση για έμετο, ανησυχία και άγχος. Ως εκ τούτου, εκτός από την ανάγκη για υγιεινή διατροφή, βασική αιτία της Ψ.Ο. είναι και αυτού του είδους η εξάρτηση που επηρεάζει τη σωματική, ψυχοσυναισθηματική και κοινωνική ζωή του ατόμου.

Όσο περνά ο καιρός, τα άτομα με Ψ.Ο. γίνονται ολοένα και πιο απόλυτα,  περιορίζοντας συνεχώς  τα  όρια των όσων  επιτρέπουν  στον  εαυτό  τους  να  καταναλώνει. Αυτό, σταδιακά,  οδηγεί  στην  αποφυγή  τροφών  που παλαιότερα  τους  άρεζαν  και να αρκούνται σε αυτές που θεωρούν ως απόλυτα υγιεινές.

Η ζωή ενός ατόμου με Ψ.Ο. κυριαρχείται από μια συνεχή προσπάθεια αποφυγής των διαφόρων προκλήσεων  ή από αυτομομφές. Από την άλλη, ο έλεγχος που έχουν  στον τρόπο που διατρέφονται  τους δημιουργεί μια αίσθηση  θαυμασμού  για  τον  ίδιο  τους  τον εαυτό αλλά και υπεροχής  έναντι  των άλλων  που δεν διατρέφονται, κατά την άποψή τους, σωστά. Στο σημείο αυτό, διαφέρουν από άτομα με άλλου είδους διατροφικές διαταραχές  τα οποία  ντρέπονται για τον εαυτό τους.

Όπως προαναφέραμε, τα άτομα με Ψ.Ο. έχουν, εκτός από μια ανάγκη ελέγχου της διατροφής τους, και μια συνεχώς αυξανόμενη, συνήθως, ανάγκη έντονης και συχνής σωματικής άσκησης που, σταδιακά, μετατρέπεται, και αυτή, σε εξάρτηση που δημιουργεί συμπτώματα στέρησης, εάν δεν καλυφθεί επαρκώς.

Διατροφή

Ψυχικά συμπτώματα στην Ψ.Ο.

Τα άτομα με Ψ.Ο. εμφανίζουν και άλλου είδους ψυχικά συμπτώματα και χαρακτηριστικά, πέραν των όσων αφορούν στις διατροφικές τους συνήθειες και ιδιαιτερότητες. Τα συμπτώματα αυτά  είναι  κατάθλιψη,  αγχώδης  διαταραχή, εναλλαγές διάθεσης, δυσκολίες αυτοσυγκέντρωσης, προβλήματα μνήμης, διάφορες μορφές διαταραχών προσωπικότητας, τρόπος σκέψης που χαρακτηρίζεται από ακαμψία και μια ποιότητα άσπρου-μαύρου, ασκητισμός και φόβος για το σωματικό τους βάρος.

Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου η Ψ.Ο. δεν είναι ακραίας μορφής ώστε να  υπάρχει κίνδυνος  για τη σωματική υγεία του ατόμου, οι ψυχικές συνέπειες μπορεί είναι εξίσου σοβαρές  με  αυτές  άλλων  ψυχικών  διαταραχών.

Βιώνουν ματαίωση και αισθήματα ενοχής όταν διαταράσσεται το διατροφικό τους πρόγραμμα,  μεμφόμενα,  ταυτόχρονα,  τον  εαυτό  τους,  όταν παρεκκλίνουν  από  αυτό.  Σε μια τέτοια περίπτωση, το άτομο μπορεί να αυτοτιμωρείται, ακολουθώντας, στη συνέχεια,  ακόμα πιο  αυστηρό  τρόπο  διατροφής. Συχνά, τα άτομα με  Ψ.Ο. είναι κοινωνικά απομονωμένα γιατί πιστεύουν πως τρέφονται ορθά μόνον όταν είναι μόνα τους.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό γνώρισμα των ατόμων με Ψ.Ο. είναι η ανάγκη τους για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο έλεγχο της καθημερινότητάς τους, γιατί μόνο τότε νιώθουν ανακούφιση και ικανοποίηση.

 

Φυσικά συμπτώματα

Τα άτομα με Ψ.Ο. τρώνε συνήθως «φυσιολογικές» σε ποσότητα μερίδες φαγητού που, όμως, σε σχέση  με  την  πολύ έντονη φυσική  άσκηση που ακολουθούν, δεν επαρκούν για να δώσουν την απαραίτητη ενέργεια που χρειάζονται. Ταυτόχρονα,  από  τη  στιγμή  που αποκλείουν από τη διατροφή τους ολόκληρες ομάδες τροφών, μπορεί να οδηγηθούν σε υποσιτισμό. Επίσης, επειδή καταναλώνουν πολλά υγρά, θεωρώντας πως η μεγάλη πόση νερού βοηθά τον μεταβολισμό, μπορεί να εμφανίσουν υπονατριαιμία, δηλαδή υπερβολική μείωση του νατρίου στο αίμα που μπορεί να προκαλέσει ακόμα και σοβαρά προβλήματα.

Η  μεγάλη  κατανάλωση νερού οδηγεί στην ανάγκη συχνών επισκέψεων στην τουαλέτα που, όταν αυτό συμβαίνει  και κατά  τη  διάρκεια της νύχτας, συντελεί σε μία κακή ποιότητα ύπνου και αίσθημα κόπωσης.

Η μακροχρόνια αποφυγή κατανάλωσης τροφών που δίνουν ενέργεια (π.χ. υδατάνθρακες, λιπαρά κ.ά.) οδηγούν σε αβιταμίνωση και έλλειψη ιχνοστοιχείων και μετάλλων, όπως  π.χ. το νάτριο και ο σίδηρος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση διαφόρων συμπτωμάτων,  όπως η τριχόπτωση,  κακή επιδερμίδα, τρεμούλιασμα, ωχρότητα, καθώς και  σε ένα αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας.

Ο υποσιτισμός, η υπερβολική σωματική άσκηση, η μονόπλευρη διατροφή και το πολύ χαμηλό ποσοστό λίπους μπορεί να προκαλέσει και διάφορες ορμονικές διαταραχές με συνέπεια την οστική ευθραυστότητα και δυσκολίες  τεκνοποίησης.

 

Κοινωνικές συνέπειες

Όπως και στην περίπτωση άλλων διατροφικών διαταραχών, αποφεύγονται οι κοινωνικές συνευρέσεις που περιλαμβάνουν γεύμα, εξαιτίας του φόβου απώλειας ελέγχου του διατροφικού προγράμματος,  κάτι που έχει ως συνέπεια την επιδείνωση των κοινωνικών και προσωπικών σχέσεων.

Οι έρευνες δείχνουν πως οι κοινωνικές σχέσεις αποτελούν σημαντικό παράγοντα προστασίας, όσον αφορά στην αποφυγή, στην αποτελεσματική αντιμετώπιση και στην ίαση διαφόρων ασθενειών. Η συρρίκνωση των κοινωνικών και προσωπικών σχέσεων των ατόμων με Ψ.Ο. έχει ως συνέπεια η ίδια η ορθορεξία να ακυρώνει από μόνη της τον υπέρτατό της στόχο που είναι η καλή υγεία. Η υγεία των ατόμων αυτών, με τον τρόπο αυτόν, αντί να βελτιώνεται, στην ουσία μακροπρόθεσμα επιδεινώνεται.

Τα άτομα με Ψ.Ο. βλέπουν συχνά τους φίλους και τα μέλη της οικογένειάς τους ως εμπόδιο στην προσπάθειά τους να εστιάζονται απερίσπαστα στο διατροφικό τους πρόγραμμα  και τη σωματική τους άσκηση, αλλά και ως ενός είδους «απειλή» που μπορεί να τους εκθέσει σε καταστάσεις όπου οι προκλήσεις κατανάλωσης «ανθυγιεινών» τροφών είναι μεγάλες.

Δίαιτα

Ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην Ψ.Ο. και τις υπόλοιπες διατροφικές διαταραχές

Κύριο χαρακτηριστικό των διατροφικών διαταραχών είναι η ύπαρξη μιας διαστρεβλωμένης εικόνας σωματικού βάρους και σώματος, καθώς και σοβαρές διαταραχές στη διατροφική συμπεριφορά.  Η διατροφή και το σωματικό  βάρος  καθορίζουν σε τέτοιο βαθμό τη ζωή του ατόμου που, σε συνδυασμό με τις διάφορες εμμονές που πάντα υπάρχουν, καθιστούν αδύνατο έναν φυσιολογικό τρόπο ζωής.

Υπάρχει μια σαφής διαφορά ανάμεσα στην Ψ.Ο. και  στις διαταραχές πρόσληψης τροφής όπως  η ψυχογενής ανορεξία και η βουλιμία. Στην Ψ.Ο. αυτό που έχει μέγιστη σημασία είναι  η  ποιότητα της τροφής και η τέλεια διατροφή, ενώ στην ανορεξία και στη βουλιμία το κέντρο βάρους βρίσκεται περισσότερο στην ποσότητα της τροφής και στη μείωση του σωματικού βάρους παρά στην ποιότητα των όσων καταναλώνονται.

Μία επιπλέον διαφορά ανάμεσα στα άτομα που έχουν Ψ.Ο. και αυτά με ψυχογενή ανορεξία και βουλιμία είναι το ότι τα πρώτα νιώθουν υπερηφάνεια που φροντίζουν το σώμα  και την υγεία τους  με τον καλύτερο, όπως νομίζουν, δυνατό τρόπο, ενώ αυτά που ανήκουν στις άλλες δύο κατηγορίες γνωρίζουν καλά πως εκθέτουν το σώμα και την υγεία τους σε μεγάλο κίνδυνο, ασχέτως αν νιώθουν ανήμπορα να κάνουν κάτι για αυτό.

Στα κοινά στοιχεία μεταξύ των τριών αυτών  διατροφικών διαταραχών είναι και το ότι τόσο οι ψυχολογικοί όσο και οι κοινωνικο-πολιτισμικοί παράγοντες φαίνονται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και την εξέλιξή τους.

Υπάρχουν, όμως, και κάποια κοινά στοιχεία προσωπικότητας, ανάμεσα στην Ψ.Ο. και την ανορεξία, όπως  τελειομανία, ανάγκη ελέγχου, άγχος σε σχέση με την  πρόσληψη τροφής, καθώς  και  μια φοβική  και  υποχόνδρια συμπεριφορά. Ορισμένες πολύ πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν την ύπαρξη ενός ακόμα κοινού παράγοντα ανάμεσα σε Ψ.Ο. και ανορεξία, και πιο συγκεκριμένα τη θνησιμότητα, εξαιτίας του ενδεχόμενου εμφάνισης επικίνδυνων επιπλοκών  λόγω  του εξεζητημένου τρόπου διατροφής, αν και στην περίπτωση της Ψ.Ο. είναι πολύ σπανιότερος.

Ο τρόπος ζωής, αλλά και οι διατροφικές συνήθειες ενός ατόμου με Ψ.Ο., μπορεί να οδηγήσουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε μεγάλη απώλεια σωματικού βάρους και, μακροπρόθεσμα, στον κίνδυνο εμφάνισης ψυχογενούς ανορεξίας.

Υπάρχουν ορισμένες έρευνες που θεωρούν πως η Ψ.Ο. μπορεί να αντιμετωπιστεί με τρόπο παρόμοιο αυτού των άλλων διαταραχών πρόσληψης τροφής, καθότι έχει ανάλογες καταναγκαστικές συμπεριφορές.

 

Υποθέσεις για τις αιτίες που προκαλούν την Ψ.Ο.

Η  Ψ.Ο. μπορεί να ξεκινήσει με αφορμή μια αλλαγή στον τρόπο διατροφής, εξαιτίας μιας δίαιτας  ή  μιας  κατάθλιψης. Σημαντική, ως  γενεσιουργός αιτία, είναι πάντα  η επιρροή των Μ.Μ.Ε. και οι βιομηχανίες  μόδας και ομορφιάς που επιβάλουν ένα σωματικό ιδεώδες που αντιπροσωπεύεται από ένα καλογυμνασμένο και υγιές σώμα. Κάποιοι μιλούν πως ζούμε σε μια «ορθορεκτική κοινωνία».

Σύμφωνα με τον Bratman, η Ψ.Ο. οφείλεται σε μια υποβόσκουσα «κρυφή» αιτία που εκφράζεται διαμέσου μιας επιθυμίας και ανάγκης δημιουργίας της ψευδαίσθησης περί μιας καθολικής και απόλυτης ασφάλειας, που αφορά στην αποτροπή κάθε είδους ασθένειας και στη διασφάλιση της μακροζωίας.

Επειδή η υγεία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, η υπερβολική εστίαση του ατόμου με Ψ.Ο.  στη διατροφή οφείλεται, αφενός, στην ανάγκη του για απόλυτο έλεγχο και, αφετέρου, στο ότι η τροφή είναι κάτι που μπορεί να ελεγχθεί σχεδόν απόλυτα. Αρκετά συχνά, δημιουργείται, στα άτομα αυτά, τόσο υπερβολική πίστη στην αξία της διατροφής που μετατρέπεται σε εμμονή.

Κάποιοι άλλοι, ως αντιστάθμισμα στο σύγχρονο χαοτικό τρόπο ζωής, αναζητούν την πνευματικότητα στην κουζίνα τους, κάτι που οδηγεί, συχνά, στις  χειρότερες  μορφές  ψυχογενούς  ορθορεξίας  καθώς ο τρόπος διατροφής που ακολουθείται  προσομοιάζει με θρησκευτική προσήλωση, αποκτώντας την αυστηρότητα ενός θρησκευτικού μυστηρίου.

Ως  μία επιπλέον αιτία θεωρείται πως είναι η ανάγκη απόκτησης ταυτότητας. Τα άτομα με Ψ.Ο. έχουν την τάση να αποκτούν κατανόηση για τον ίδιο τους τον εαυτό, αλλά και να διαφοροποιούνται έναντι των άλλων, με βάση τα όσα τρώνε. Εξαιτίας αυτού, η τροφή αποκτά υπερβολική αξία και σημασία, από τη στιγμή που η ταυτότητα των ατόμων αυτών εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τον τρόπο διατροφής τους.

Για κάποιους, η εφαρμογή ενός ακραίου προγράμματος  διατροφής μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για την κοινωνική τους απομόνωση, από τη στιγμή που το πραγματικό τους πρόβλημα είναι ο φόβος τους για τους άλλους.

 

Σωματική άσκηση

Επίλογος

Το σωματικό ιδεώδες των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών και τα συνεχώς διογκούμενα προβλήματα παχυσαρκίας, εξαιτίας του τρόπου ζωής και διατροφής, τείνουν να δημιουργήσουν  τη  βάση για μη ρεαλιστικά ιδεώδη εξωτερικής εμφάνισης, αλλά και για την εμφάνιση μιας νέας μορφής διατροφικής διαταραχής, την ψυχογενή ορθορεξία.

Η ρήση «Είμαστε αυτό που τρώμε» ισχύει σε μεγάλο βαθμό, από φυσική και βιολογική άποψη.  Η διατροφή, όμως, είναι, ταυτόχρονα, πηγή ευχαρίστησης και δυνατότητα κοινωνικότητας,  συντροφικότητας και συνύπαρξης. Για κάποιους, όμως, μετατρέπεται σε βασικό παράγοντα απόκτησης μιας ταυτότητας, κάτι που της προσδίδει ιδιαίτερη συμβολική σημασία.

Η αναγωγή, όμως,  της διατροφής  σε τρόπο ζωής και σε προσπάθεια απόκτησης ταυτότητας, τη  μετατρέπει  από  ευχαρίστηση  σε  καταναγκασμό και συστηματική στέρηση, και  περνά τα  όρια της  ψυχοπαθολογίας. Είναι  πολύ σημαντικό για την υγεία μας να ασκούμαστε και να διατρεφόμαστε σωστά και ισορροπημένα χωρίς, όμως, υπερβολές και στερήσεις, αν δεν συντρέχουν λόγοι σοβαροί για κάτι τέτοιο.  Αυτό αποτελεί υποχρέωση  τόσο  απέναντι  στον ίδιο μας τον εαυτό όσο και απέναντι στην κοινωνία.  Άλλο, όμως, πράγμα η ισορροπία και άλλο η καρκινοβασία.

 

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.

Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων

Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής

Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης

 

Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ

Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ

 

Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη ,  Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγος Online , Ατομική ψυχοθεραπεία , Θεραπεία ζεύγους , Θεραπεία ζεύγους θεσσαλονίκη,  Θεραπεία παιδιών και εφήβων  , Συμβουλευτικές συνεδρίες Θεσσαλονίκη, Συμβουλευτικές συνεδρίες