Επιλογή τιμωρητικών συντρόφων: Όταν η αγάπη που μας αξίζει μάς τρομάζει

Εισαγωγή: Η έλξη προς το ανέφικτο

Υπάρχει κάτι παράδοξο στις ανθρώπινες σχέσεις. Μερικές φορές, οι καρδιές μας νιώθουν μια ανεξήγητη έλξη προς ανθρώπους που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να μας αγαπήσουν όπως είμαστε. Συντρόφους απρόσιτους, μη διαθέσιμους συναισθηματικά ή και άδικους, ενώ, ταυτόχρονα, απομακρυνόμαστε από όσους μας φέρονται με ειλικρίνεια, στοργή και τρυφερότητα. Σαν να υπάρχει μέσα μας μια μυστική πυξίδα που δείχνει πάντα προς το επικίνδυνο και το επώδυνο, και μια άλλη, που μας κρατά μακριά από τη σταθερότητα και την τρυφερότητα που θα μπορούσαν να ζεστάνουν την ψυχή μας.

Δεν πρόκειται για τυχαία συμπεριφορά ή αδυναμία κρίσης. Είναι αποτέλεσμα βαθύτερων, συχνά αόρατων μηχανισμών της ψυχής. Σύμφωνα με την ψυχοδυναμική θεώρηση, κουβαλάμε μέσα μας ένα «ιδανικό αντικείμενο», δηλαδή μια εσωτερική εικόνα της αγάπης που ονειρευτήκαμε αλλά που ποτέ δεν βιώσαμε πλήρως. Η ψυχή μας επαναλαμβάνει το γνώριμο, όχι το υγιές. Και για πολλούς, το γνώριμο είναι μια αγάπη με αγκάθια: μια αγάπη που πρέπει να κερδηθεί, να αποδειχθεί, να αγωνιστείς για να την αποκτήσεις.

Οι πρώτες εμπειρίες αγάπης διαμορφώνουν αυτό που θεωρούμε φυσιολογικό. Όταν η θαλπωρή έρχεται με δόσεις, όταν η έγκριση και η αποδοχή συνδέονται με συμμόρφωση και η εγγύτητα υπόκειται σε όρους, η καρδιά μαθαίνει να συγχέει την αγάπη με τον αγώνα. Έτσι, όταν στην ενήλικη ζωή εμφανίζεται κάποιος που προσφέρει σταθερότητα και αυθεντικότητα, αυτό το καινούριο μοιάζει ξένο, ύποπτο ή ακόμα και βαρετό. Η καλοσύνη δεν βιώνεται ως δώρο, αλλά ως προειδοποίηση: «Αν με βλέπει έτσι, ίσως με εγκαταλείψει μόλις δει ποιος/ποια είμαι πραγματικά».

Κι έτσι, ξανά και ξανά, η ψυχή επιστρέφει στον γνώριμο πόνο. Προτιμά την ανασφάλεια που γνωρίζει καλά από την ηρεμία που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί. Κι όσο πιο πολύ εξιδανικεύουμε τον «ιδανικό Άλλον», τόσο πιο μακριά βρισκόμαστε από την πραγματική δυνατότητα μιας υγιούς σχέσης. Όταν η αγάπη δεν έχει σηματοδοτήσει ασφάλεια και σταθερότητα, συχνά δεν αναζητούμε έναν άνθρωπο, αλλά ένα ενδεχόμενο, ένα πρόσωπο πάνω στο οποίο προβάλλουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες που ποτέ δεν εκπληρώθηκαν.

Το άρθρο αυτό πραγματεύεται:

• Την επιλογή συντρόφων που είναι ψυχικά απορριπτικοί, επικριτικοί, τιμωρητικοί, θυμίζουν συχνά τον τραυματικό γονεϊκό δεσμό.
• Την επανάληψη του οικείου πόνου: επιλέγω αυτό που με πληγώνει γιατί μου είναι γνωστό.
• Τον φόβο να στραφώ προς μια υγιή σχέση, γιατί δεν την αναγνωρίζω ως οικεία.
• Θέματα όπως: αυτοαπόρριψη, χαμηλή αυτοαξία, εσωτερικευμένος κριτής.

 Πυρήνας θέματος:

• Η προσκόλληση στο επώδυνο, δηλαδή στο γνώριμο τραύμα που αναπαράγεται στις ενήλικες σχέσεις.
• Εδώ έχουμε συντρόφους που πληγώνουν, όχι εξιδανικευμένες φαντασιώσεις.

Τιμωρητικοί σύντροφοι

Η ψυχική ρίζα της έλξης προς τιμωρητικά πρόσωπα

Πριν κάποιος μπορέσει να αλλάξει τις επιλογές του στις σχέσεις, χρειάζεται να κατανοήσει γιατί ο ψυχισμός του γοητεύεται από ανθρώπους που δεν του φέρονται με τρυφερότητα ή σεβασμό. Η ψυχοδυναμική θεωρία μας δίνει και πάλι μια εξήγηση: δεν ερωτευόμαστε τυχαία. Επαναλαμβάνουμε αυτό που το ασυνείδητο έχει καταχωρίσει ως «αγάπη».

Πολλοί άνθρωποι μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα όπου η πρώτη εμπειρία αγάπης δεν ήταν σταθερή ή τρυφερή. Οι γονείς μπορεί να ήταν, μερικές φορές, συναισθηματικά ζεστοί και άλλες ψυχροί, απόμακροι ή απαιτητικοί. Η έγκριση μπορεί να δίνονταν δύσκολα ή υπό όρους: «Να είσαι καλός», «Να μην ενοχλείς», «Να μας κάνεις υπερήφανους» κ.ά.. Άλλοι είχαν γονείς επικριτικούς, τιμωρητικούς ή συναισθηματικά άκαμπτους.

Το παιδί, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μαθαίνει κάτι πολύ βαθύτερο και σημαντικότερο από απλές συμπεριφορές: μαθαίνει πώς είναι η αγάπη. Η τρυφερότητα είναι σπάνια και πολύτιμη, η αποδοχή πρέπει να κερδηθεί, και η αξία του εξαρτάται από την έγκριση του Άλλου. Αυτές οι πρώιμες εμπειρίες γίνονται «αναμνήσεις του σώματος», εγγραφές στο νευρικό σύστημα που καθοδηγούν τις μελλοντικές σχέσεις.

Στην ενήλικη ζωή, η καρδιά νιώθει έλξη για ανθρώπους που φέρουν μέσα τους κάτι γνώριμο: απόσταση, αστάθεια, απόρριψη ή ψυχρή κριτική. Είναι η επανάληψη του παλιού δεσμού, συνοδευόμενη από την εσωτερική ελπίδα: «Αν αυτή τη φορά με αποδεχθεί, αν είμαι όπως με θέλει, τότε ίσως θεραπευτεί η πληγή μου». Το παράδοξο είναι πως η ψυχή δεν επιλέγει τον πόνο ως τιμωρία, αλλά αναζητά αποδοχή και εγγύτητα.

Κι έτσι, ο σύντροφος, που φαίνεται «δύσκολος» ή «ακατανόητος» για τον εξωτερικό παρατηρητή,  στο εσωτερικό παιδί φαντάζει οικείος, πατρίδα. Η έλξη προς το ανέφικτο λειτουργεί ως ψυχικός μαγνήτης: μας τραβά προς εκεί που έχουμε μάθει να προσπαθούμε ξανά και ξανά για να αγαπηθούμε, και όχι εκεί που θα μπορούσαμε να νιώσουμε ασφαλείς.

 

Οι “ανώριμες γέφυρες” : Γιατί ελκόμαστε από αυτό που μας πληγώνει

Η έλξη προς έναν τιμωρητικό, απόμακρο ή ανέφικτο σύντροφο δεν ξεκινά από την ενήλικη λογική μας. Ξεκινά από τις παλιές, ανώριμες συναισθηματικές γέφυρες που χτίστηκαν μέσα μας όταν ήμασταν παιδιά. Γέφυρες που οδηγούν πάντα στην ίδια πλευρά του ποταμού: στην έλλειψη, στην προσπάθεια, στην ανάγκη να αποδεικνύουμε ότι είμαστε «αρκετοί».

Ένα παιδί που μεγαλώνει με γονείς ψυχικά απόμακρους, ασταθείς ή επικριτικούς μαθαίνει μια βασική αρχή: η αγάπη δεν δίνεται εύκολα. Πρέπει να την κερδίσεις, να την αποδείξεις, να παλέψεις για να την λάβεις. Αυτή η πρώτη «συναισθηματική εξίσωση» καθορίζει τις μελλοντικές ερωτικές επιλογές: αν κάποιος με πληγώνει αλλά δεν με εγκαταλείπει τελείως, αυτό είναι αγάπη. Αντίθετα, η φυσική τρυφερότητα ή η συναισθηματική σταθερότητα φαίνεται ύποπτη, ξένη, ακόμα και επικίνδυνη.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: μια γυναίκα που μεγάλωσε με έναν πατέρα συναισθηματικά απρόσιτο μπορεί ασυνείδητα να νιώθει έλξη για άντρες που κρατούν τον δεσμό με «ψίχουλα» αγάπης. Δεν πρόκειται για κακομεταχείριση με σκοπό, αλλά για το γνωστό και οικείο: το πρότυπο σχέσης που έχει καταγραφεί μέσα της ως φυσιολογικό. Όταν εμφανιστεί ένας άντρας συναισθηματικά σταθερός και προσιτός, μπορεί να νιώσει άγχος ή έλλειψη «χημείας». Η σταθερότητα είναι άγνωστη, και το άγνωστο τρομάζει.

Στην ψυχοδυναμική θεώρηση, αυτό ονομάζεται «καταναγκασμός επανάληψης»: δηλαδή, στην περίπτωση αυτή, η ασυνείδητη τάση να επιστρέφουμε σε σχέσεις που αναπαράγουν το παλιό μας τραύμα, ελπίζοντας να το αλλάξουμε ή να «κερδίσουμε» αυτό που δεν πήραμε ποτέ. Η καρδιά συγχέει τη θεραπεία με τον αγώνα, και τη στοργή με την απειλή.

Έτσι, η έλξη προς το ανέφικτο γίνεται μοτίβο: ένα μονοπάτι που ξέρουμε καλά, παρόλο που πονάει, ενώ η ασφάλεια και η σταθερότητα φαίνονται ξένες και επικίνδυνες.

ανέφικτες σχέσεις

Ο «εθισμός στην απόρριψη» και το άγχος της καλοσύνης

Όταν οι πρώιμες εμπειρίες αγάπης ήταν ασταθείς, επικριτικές ή απορριπτικές, ο ψυχισμός αναπτύσσει έναν ιδιαίτερο μηχανισμό επιβίωσης: τον «εθισμό στην απόρριψη». Το άτομο μαθαίνει να προσκολλάται σε καταστάσεις που το κάνουν να νιώθει ανασφάλεια, αναζητώντας μέσα από την προσπάθεια και την αγωνία την έγκριση και την αποδοχή. Αυτός ο εθισμός λειτουργεί σχεδόν σαν δεύτερη φύση: ακόμη και όταν η ενήλικη λογική καταλαβαίνει ότι η σχέση είναι επιβλαβής, η εσωτερική μνήμη οδηγεί στην ίδια επιλογή.

Η καλοσύνη, η σταθερότητα και η συναισθηματική διαθεσιμότητα προκαλούν συχνά άγχος, αντί για αίσθηση ασφάλειας. Το άγνωστο είδος αγάπης τρομάζει γιατί δεν συνδέεται με τα γνώριμα σήματα που είχε συνηθίσει το παιδί: την αβεβαιότητα, την ανάγκη προσπάθειας και την επιτήρηση για να μην υπάρξει εγκατάλειψη. Η σταθερότητα μοιάζει με ξένο έδαφος, και η ψυχή δεν ξέρει πώς να κινηθεί εκεί.

Η διαδικασία αυτή δημιουργεί ένα παράδοξο: ο άνθρωπος θέλει αγάπη, αλλά αποφεύγει εκείνους που μπορούν να του τη δώσουν χωρίς όρους. Προτιμά τον πόνο που γνωρίζει, παρά την ηρεμία που δεν γνωρίζει πώς να τη διαχειριστεί. Έτσι, το μοτίβο της επαναλαμβανόμενης επιλογής δύσκολων συντρόφων ενισχύεται, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο όπου η ανασφάλεια και η ανάγκη επιβεβαίωσης συνεχίζουν να κατευθύνουν τις σχέσεις.

Το πρώτο βήμα, για να σπάσει κάποιος αυτόν τον κύκλο, είναι η αναγνώριση: να δει καθαρά πώς οι πρώιμες εμπειρίες και οι «ανώριμες γέφυρες» καθορίζουν τις επιλογές του σήμερα. Μόνο όταν αναγνωρίσουμε ότι η έλξη προς το ανέφικτο είναι προϊόν εσωτερικών προτύπων και όχι τυχαία επιλογή, μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε διαφορετικά τους πιθανούς συντρόφους και να ξεκινήσουμε να χτίζουμε σχέσεις με ασφάλεια, σεβασμό και συναισθηματική γενναιοδωρία.

 

Πώς σαμποτάρουμε τις υγιείς σχέσεις

Όταν συναντάμε κάποιον που προσφέρει πραγματική σταθερότητα, καλοσύνη και συναισθηματική ασφάλεια, συχνά δημιουργούμε, με έναν υποσυνείδητο τρόπο, εμπόδια. Αυτό το «σαμποτάζ» δεν είναι συνειδητό, προέρχεται από βαθιές ψυχικές συνήθειες που διαμορφώθηκαν στα παιδικά χρόνια. Η ψυχή μας ξέρει πώς να κινηθεί μέσα στον γνωστό κύκλο πόνου και αγωνίας, αλλά δεν γνωρίζει πώς να διαχειριστεί την ηρεμία και την σταθερότητα.

Μερικοί από τους τρόπους που οι άνθρωποι σαμποτάρουν τις υγιείς σχέσεις περιλαμβάνουν:

• Απομάκρυνση ή απόσταση όταν η σχέση γίνεται πολύ οικεία. Η συνήθεια της ανασφάλειας οδηγεί σε φόβο ότι η σταθερότητα είναι παγίδα ή θα καταλήξει σε εγκατάλειψη.
• Αναζήτηση συγκρούσεων ακόμα και χωρίς σοβαρό λόγο. Η ένταση μοιάζει οικεία και διατηρεί την αίσθηση ότι η αγάπη πρέπει να «κερδηθεί».
• Υπερβολική κριτική ή αμφισβήτηση του συντρόφου, σαν να δοκιμάζουμε συνεχώς την αγάπη του.
• Σύγκριση με προηγούμενες πληγές ή σχέσεις, που δημιουργεί ψευδείς απαιτήσεις και εμποδίζει την πλήρη αποδοχή του παρόντος.

Η συνέπεια αυτού του σαμποτάζ είναι ότι οι σχέσεις, που θα μπορούσαν να είναι πηγές ασφάλειας και χαράς, μετατρέπονται σε χώρους έντασης, αμφιβολίας και φόβου. Ο κύκλος της επανάληψης ενισχύεται: το εσωτερικό παιδί επαναλαμβάνει μοτίβα γνωστά, ακόμα και όταν η εξωτερική λογική καταλαβαίνει ότι αυτά τα μοτίβα είναι επιβλαβή.

Το πρώτο βήμα για να σπάσει κανείς αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι η ενσυνειδητότητα. Να αναγνωρίσει τις στιγμές όπου ενεργεί υποσυνείδητα, να παρατηρήσει πώς αντιδρά όταν η σχέση γίνεται ασφαλής, και να ξεχωρίσει τι ανήκει στο παρελθόν και τι στον παρόντα σύντροφο. Η συνειδητή αναγνώριση αυτών των μοτίβων δίνει τη δυνατότητα να αλλάξουμε τον τρόπο που συνδεόμαστε με τους άλλους, να επιλέξουμε σχέσεις που ταιριάζουν πραγματικά στις ανάγκες μας και να αφήσουμε πίσω τη γοητεία του ανέφικτου.

Τοξικές σχέσεις

Πώς να αρχίσουμε να θέλουμε συντρόφους που μας ταιριάζουν

Η αλλαγή μοτίβου στις σχέσεις δεν είναι απλή, απαιτεί υπομονή, ενσυνειδητότητα και θέληση να αντιμετωπίσουμε τα βαθύτερα συναισθήματα που μας κρατούν δεμένους στο γνώριμο πόνο. Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση: να παραδεχθούμε ότι η έλξη προς το ανέφικτο είναι αποτέλεσμα εσωτερικών προτύπων, όχι τυχαίων επιλογών.

Στη συνέχεια, χρειάζεται να επικοινωνήσουμε με το εσωτερικό μας παιδί. Αυτό σημαίνει να κατανοήσουμε τις ανάγκες και τις πληγές που επαναλαμβάνουμε μέσω των σχέσεων μας. Μέσα από την αναγνώριση της παλιάς πληγής, μπορούμε να δώσουμε στον εαυτό μας την αποδοχή και τη φροντίδα που κάποτε έλειπαν, χωρίς να περιμένουμε να τα προσφέρει κάποιος άλλος.

Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο είναι η διαχωριστική ικανότητα: να ξεχωρίζουμε την πραγματικότητα του συντρόφου από τις φαντασίες και τις προσδοκίες μας. Ο «ιδανικός Άλλος» υπάρχει μόνο στην ψυχή μας, η πραγματικότητα είναι που καθορίζει την ποιότητα της σχέσης. Μαθαίνοντας να βλέπουμε τον Άλλον όπως είναι, και όχι όπως τον φανταζόμαστε, ανοίγουμε τον δρόμο για σχέσεις πιο γνήσιες και πιο σταθερές.

Επίσης, η αυτοεκτίμηση παίζει καθοριστικό ρόλο. Όσο περισσότερο νιώθουμε επαρκείς, τόσο λιγότερη ανάγκη έχουμε να επαναλαμβάνουμε μοτίβα που μας πληγώνουν. Η φροντίδα του εαυτού μας δεν είναι εγωισμός, αλλά η βάση πάνω στην οποία χτίζουμε υγιείς σχέσεις.

Τέλος, η συνεχής επαγρύπνηση είναι απαραίτητη. Η συνήθεια της προσκόλλησης στο ανέφικτο δεν εξαφανίζεται σε μια μέρα. Απαιτείται διαρκής παρατήρηση, αυτοκριτική και επαναπροσδιορισμός των επιλογών μας. Όσο περισσότερο εξασκούμε τον εαυτό μας να αναγνωρίζει τις παλιές συνήθειες και να επιλέγει διαφορετικά, τόσο περισσότερο ανοίγουμε την καρδιά μας σε συντρόφους που πραγματικά μας ταιριάζουν.

 

Η μεταμόρφωση της καρδιάς: από την έλξη προς το ανέφικτο στην υγιή αγάπη

Η μεταμόρφωση της καρδιάς δεν είναι μαγική, ούτε έρχεται από τη μία μέρα στην άλλη. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί συνειδητή δουλειά με τον εαυτό μας, βαθιά ενσυναίσθηση και επιμονή. Η πρώτη προϋπόθεση είναι να αποδεχθούμε την ιστορία μας, χωρίς αυτοκατηγορίες ή ντροπή. Κατανοώντας ότι οι επιλογές μας, παλαιότερα, ήταν αποτέλεσμα παλιών τραυμάτων, όχι προσωπικής αδυναμίας, δημιουργούμε έναν χώρο για αλλαγή.

Η καρδιά που μαθαίνει να αγαπά, με υγιή τρόπο, χρειάζεται να ανοίξει απέναντι στην τωρινή πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει να βλέπουμε τον σύντροφό μας όπως είναι, με τα προτερήματα και τις αδυναμίες του, χωρίς να προσθέτουμε φαντασιώσεις ή φόβους που ανήκουν στο παρελθόν. Η αλήθεια, όσο απλή κι αν φαίνεται, είναι απαραίτητη: η αγάπη δεν χρειάζεται να είναι αγχωτική, ούτε η οικειότητα απειλητική.

Ένα ακόμη βήμα είναι η εκμάθηση της συναισθηματικής αυτονομίας. Μαθαίνουμε να αντλούμε ασφάλεια από τον εαυτό μας και όχι αποκλειστικά από τον Άλλον. Η σταθερότητα και η αποδοχή που αναζητούσαμε στους τιμωρητικούς ή ανέφικτους συντρόφους  μπορούν πλέον να προέρχονται και από μέσα μας, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για επαναλαμβανόμενα μοτίβα πόνου και απόρριψης.

Σημαντική είναι, επίσης, η υιοθέτηση νέων συνηθειών στις σχέσεις: να εκφράζουμε τις ανάγκες μας, να θέτουμε όρια, να αποδεχόμαστε την τρυφερότητα χωρίς φόβο. Κάθε μικρή πράξη αγάπης και εμπιστοσύνης προς τον εαυτό μας και τον σύντροφό μας είναι και ένα βήμα προς την απελευθέρωση από το παλιό μοτίβο.

Τέλος, η υπομονή και η σταθερότητα είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι. Η καρδιά χρειάζεται χρόνο για να αλλάξει συνήθειες δεκαετιών, αλλά κάθε επιτυχημένη σχέση που χτίζεται με αλήθεια, σεβασμό και αυθεντικότητα είναι απόδειξη ότι η μεταμόρφωση είναι εφικτή. Σιγά-σιγά, η έλξη προς το ανέφικτο υποχωρεί και αντικαθίσταται από την αγάπη που προσφέρει γνήσια ασφάλεια, χαρά και εγγύτητα.

φόβος εγκατάλειψης

Επίλογος: Η τέχνη να επιλέγουμε την αγάπη που μας αξίζει

Στο τέλος, η ουσία δεν είναι να βρούμε «τέλειους» συντρόφους, αλλά να μάθουμε να αναγνωρίζουμε αυτούς που μας ταιριάζουν πραγματικά. Η υγιής αγάπη δεν βασίζεται στον αγώνα, την αγωνία ή την προσπάθεια να κερδίσουμε την αποδοχή, αλλά στη συνομιλία δύο συναισθηματικά διαθέσιμων ανθρώπων, που επιλέγουν να είναι μαζί με σεβασμό, αφοσίωση και χαρά.

Η διαδικασία αυτή απαιτεί ενσυναίσθηση για τον εαυτό μας και κατανόηση των παλιών πληγών. Όταν κατανοούμε ότι η έλξη προς το ανέφικτο ήταν ένας μηχανισμός προστασίας και επανάληψης οικείων μοτίβων, μπορούμε να την αντικαταστήσουμε σταδιακά με επιλογές που φέρνουν ασφάλεια, σταθερότητα και αληθινή εγγύτητα.

Η αλλαγή δεν έρχεται με απλές αποφάσεις, αλλά με συνεχή συνειδητή προσπάθεια. Μαθαίνουμε να θέτουμε όρια, να εκφράζουμε τις ανάγκες μας, να αποδεχόμαστε την τρυφερότητα και να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Κάθε μικρό βήμα είναι μια νίκη: κάθε φορά που επιλέγουμε τον άνθρωπο που μας σέβεται και μας φροντίζει, απομακρυνόμαστε από το μοτίβο του πόνου και πλησιάζουμε στην αγάπη που αξίζουμε.

Στην πραγματικότητα, η τέχνη της επιλογής συντρόφου δεν είναι απλώς θέμα τύχης ή έλξης. Είναι η συνειδητή απόφαση να αγαπάμε όπως μας αξίζει, με αυτοεκτίμηση, αφοσίωση και ανοιχτή καρδιά. Όταν η ψυχή μας μάθει να αναγνωρίζει την υγιή αγάπη, τότε η έλξη προς το ανέφικτο χάνει τη δύναμή της και η ζωή γεμίζει σχέσεις που θεραπεύουν, ενδυναμώνουν και φέρνουν γνήσια χαρά.

Η αγάπη που μας αξίζει είναι εδώ, πάντα παρούσα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφήσουμε πίσω τα μοτίβα που μας κρατούσαν δεμένους με το παρελθόν και να ανοίξουμε την καρδιά μας στην πραγματική εγγύτητα.

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.

Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων

Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής

Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης

Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ

Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ