Διαπροσωπικές σχέσεις: ο φόβος του αποκλεισμού και η υπαρξιακή μας ανασφάλεια

Διαπροσωπικές σχέσεις Οι διαπροσωπικές και κοινωνικές μας σχέσεις συρρικνώνονται συνεχώς, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε άμεσα.  Συχνά, σκεφτόμαστε  με βάση το «Αυτοί/εμείς, εγώ/αυτός» κ.ά., αποκλείοντας  άτομα, ομάδες, εθνότητες, φυλές, χρώμα, θρησκείες κ.τ.λ., δημιουργώντας, με τον τρόπο αυτόν,  μια  προσωπική πολιτική φυλετικού διαχωρισμού που  μπορεί μεν να δημιουργεί, αρχικά, μια αίσθηση ψευδοασφάλειας, στη συνέχεια, όμως, απλώνει ύπουλα γύρω μας ένα πέπλο φόβου και πιθανών απειλών που καραδοκούν να μας πλήξουν ανά πάσα στιγμή…

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία οι κοινωνίες έχουν υιοθετήσει μια λογική αποκλεισμού και απόρριψης. Άνθρωποι θέλουν να αποκλείουν άλλους ανθρώπους ώστε, με τον τρόπο αυτόν, να αποτρέψουν έναν δικό τους ενδεχόμενο αποκλεισμό. Οι περισσότεροι από εμάς, δεν τολμούμε να εκφράσουμε κάτι τέτοιο ανοιχτά, ούτε καν να το ομολογήσουμε στους  ίδιους  μας τους εαυτούς. Αυτός είναι, όμως, ο σημαντικότερος λόγος που τα απανταχού τηλεοπτικά παιχνίδια αποκλεισμού τύπου Big Brother, διαγωνισμοί τραγουδιού και χορού, Survivor κ.ά. είναι τόσο δημοφιλή. Το πλέον ενδιαφέρον σημείο αυτών των τηλεοπτικών εκπομπών είναι η στιγμή του αποκλεισμού κάποιου παίκτη ή παικτών.  Όμως, αυτό το κάνουν  άλλοι αντί για εμάς, αλλά για εμάς…

 

Τηλεοπτικά παιχνίδια αποκλεισμού: εξοικείωση με το άγχος θανάτου;

‘Όλα αυτού του είδους τα τηλεοπτικά παιχνίδια, σε ένα ψυχολογικό επίπεδο, δεν συμβολίζουν τίποτα άλλο παρά την άδικη και ελλοχεύουσα απειλή αποπομπής και αποκλεισμού μας, καθώς και την αδυναμία μας να αποτρέψουμε το ριζικό μας. Αν επεκτείνουμε τη σκέψη αυτή, στο συμβολικό της επίπεδο, μέχρι τα άκρα, τότε τα τηλεοπτικά αυτά παιχνίδια δεν είναι παρά  επίσημες  πρόβες θανάτου. Με τον τρόπο αυτόν, είναι σαν να εξοικειωνόμαστε σταδιακά με το φόβο του θανάτου, μέσα, όμως, από ένα παιχνίδι. Κάνουμε, δηλαδή, κάτι ανάλογο, αλλά πολύ λιγότερο επώδυνο και δυσάρεστο, με τον αρχαίο βασιλιά του Πόντου Μυθριδάτη ο οποίος, φοβούμενος μήπως τον δηλητηριάσουν, χορηγούσε στον εαυτό του, βαθμιαία αυξανόμενες, δόσεις δηλητηρίου ώστε να αποκτήσει ανοσία σε αυτό…

Διαπροσωπικές σχέσεις

Η «φτώχεια» των διαπροσωπικών μας σχέσεων και η συνδρομή του διαδικτύου

Ταυτόχρονα, οι  κοινωνικές μας σχέσεις είναι  ή γίνονται ολοένα και πιο ευάλωτες, χωρίς  να δημιουργούν  πλέον το απαραίτητο αίσθημα εμπιστοσύνης. Για το λόγο αυτό, δεν μας προσφέρουν πια εκείνη την απαραίτητη ηρεμία και προβλεψιμότητα που ανακουφίζει και γαληνεύει ψυχή και νου. Αντίθετα, αποτελούν, συνήθως, πηγή συνεχούς ανησυχίας και ανασφάλειας, σε καιρούς που όλοι μας αποζητούμε, λιγότερο ή περισσότερο, τη σταθερότητα και τη συνέχεια. Όλο αυτό το μείγμα δημιουργεί μια ολοένα εντονότερη αίσθηση καχυποψίας, ανασφάλειας, φόβου,  απογοήτευσης  και  του ενδεχόμενου  να γίνουμε αποδέκτες  κάποιας  μορφής προδοσίας  ή να βιώσουμε κάποια μεγάλη επερχόμενη  καταστροφή.

Ένας τρόπος, ή καλύτερα, μια ψευδαίσθηση, αντιστάθμισης αυτής της θεμελιώδους έλλειψης εμπιστοσύνης, ασφάλειας, αλλά και ύπαρξης ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων είναι η καταναγκαστική επιθυμία απόκτησης ολοένα και περισσότερων διαδικτυακών «φίλων»  που  διακρίνει πολλούς  από εμάς. Μέσα από αυτό, ελπίζουμε πως η ποσότητα  θα μετριάσει -αν μη τι άλλο, έστω και ελάχιστα- την έλλειψη ποιότητας που χαρακτηρίζει, συχνά πλέον, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Στη σύγχρονη εποχή των γρήγορων ρυθμών και της αβεβαιότητας,  έχουμε, δυστυχώς, «εκπαιδευτεί» να αποφεύγουμε  τα  προβλήματα και  τις κάθε είδους δυσκολίες, παρά να τις επιλύουμε. Οι δεδομένα καλοί φίλοι λιγοστεύουν επικίνδυνα, ενώ  οι άσπονδοι εχθροί -υπαρκτοί ή φαντασιωσικοί- ολοένα και περισσεύουν, πλησιάζοντας επικίνδυνα…

Τώρα πλέον, δεν υπάρχει -για να προστατεύει- ούτε καν το ασφαλές καταφύγιο της προσωπικής  ζωής, από  τη στιγμή που  τα όρια ανάμεσα σε ιδιωτική και δημόσια ζωή έχουν σχεδόν καταλυθεί. Στην καταναλωτική μας κοινωνία, είμαστε πλέον όχι μόνο καταναλωτές αλλά και καταναλώσιμα είδη που εκτίθενται προς δημόσια θέα,  «επιλογή» και «βρώση». Πλέον, εμείς οι  ίδιοι λανσάρουμε, διαφημίζουμε και πουλάμε τους εαυτούς μας. Διαδίκτυο, facebook, instagram κ.ά. είναι οι σύγχρονες λαϊκές αγορές «πώλησης» ψυχών, κορμιών, εαυτών, προσωπικών μύθων και παραμυθιών και  μόστρας…

Από τη μία, ο φόβος της μοναξιάς μάς ωθεί προς αυτού του είδους τη διαδικτυακή πραγματικότητα και το διαδικτυακό παζάρι ψευδαισθήσεων, ελπίδων, ελέγχου και φαντασιώσεων, αλλά, από την άλλη, ο φόβος μιας ενδεχόμενης συνάντησης με ένα ξένο άτομο μας κάνει να την  αποφεύγουμε. Υπό  αυτές τις προϋποθέσεις, η αγάπη παραμένει ορφανή και ματαιωμένη, ο  δε  εαυτός μας «ασφαλής» όμηρος του φόβου του, μπροστά στο ατομικό του καταφύγιο που λέγεται οθόνη  του υπολογιστή ή του κινητού του…

Άγχος

Επίλογος

Αφήνουμε πλέον την αγάπη όμηρο της μοίρας και του τυχαίου, μετατρέποντάς την σε Λαχνό λαχείου,  δελτίο Τζόκερ ή Ξυστού, υπεραπλουστεύοντας τις προϋποθέσεις της και στερώντας της την ευκαιρία να ανθίσει  στο περιβάλλον  που  της ταιριάζει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, δηλαδή αυτό μιας κοινής, και συχνά επώδυνης, προσπάθειας αναζήτησης νοήματος, επικοινωνίας και συμπόρευσης…

 

Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.

Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων

Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής

Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης

 

Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ

Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ

 

Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη ,  Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγος Online , Ατομική ψυχοθεραπεία , Θεραπεία ζεύγους , Θεραπεία ζεύγους θεσσαλονίκη,  Θεραπεία παιδιών και εφήβων  , Συμβουλευτικές συνεδρίες Θεσσαλονίκη, Συμβουλευτικές συνεδρίες