Γονική αγάπη: Γενικά
Πριν από λίγες μέρες, είδα ένα βίντεο που με συγκλόνισε και με έκανε να δω ποιο είναι το χρώμα της αυθεντικής και άδολης αγάπης ενός γονιού προς το παιδί του, όποιο και όπως και αν είναι αυτό. Αυτό το χρώμα γονικής αγάπης, σε πολλούς από εμάς, κάποιες φορές χλομιάζει, αλλοιώνεται ή και χάνεται εντελώς, ανάλογα με το χρώμα των γυαλιών που ο καθένας μας χρησιμοποιεί. Υπάρχουν γονείς που ντρέπονται και κρύβουν από τα μάτια του κόσμου το «ελαττωματικό» παιδί τους, άλλοι που ξεσπούν επάνω του την απογοήτευση και την οργή τους, και άλλοι που καταφεύγουν σε «τράπεζες» επίλεκτων δωρητών σπέρματος προς αναζήτηση του «τέλειου» D.N.A. και, τελικά, παιδιού. Υπάρχουν, όμως, και αυτοί που αγαπούν το παιδί τους άνευ όρων και ορίων και που το αποδέχονται για αυτό που ακριβώς είναι…
Η αγάπη έχει πολλές και διαφορετικές μορφές. Υπάρχει η αγάπη για το φίλο, το γονιό, το παιδί, τον ερωτικό σύντροφο κ.ά. Ορισμένες προϋποθέσεις, που θεωρούνται ως απαραίτητες σε μία συγκεκριμένη σχέση αγάπης, μπορεί να μην είναι το ίδιο αναγκαίες ή να μην ισχύουν καν σε μια άλλη της μορφή. Για παράδειγμα, σε μία σχέση αγάπης μεταξύ ενηλίκων, δύο από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις είναι η ύπαρξη μιας όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ισοτιμίας και η οικειοθελής συμμετοχή στη σχέση αυτή.
Οι προϋποθέσεις αυτές, όμως, δεν ισχύουν για τη γονική αγάπη. Η σχέση γονέα-παιδιού, από τη φύση της, δεν μπορεί να είναι ούτε ισότιμη ούτε και οικειοθελής, από τη στιγμή που το παιδί, για να μπορέσει να επιβιώσει φυσικά και συναισθηματικά, είναι απόλυτα εξαρτημένο από τη φροντίδα και την αγάπη των γονιών του. Είναι αποδεδειγμένο πως ένα βρέφος, που δεν εισπράττει αγάπη, μπορεί να εμφανίσει σοβαρή κατάθλιψη έως και συναισθηματικό και σωματικό μαρασμό που ίσως οδηγήσουν ακόμα και μέχρι το θάνατο, παρ΄όλη την τυπικά επαρκή φροντίδα των βιολογικών του αναγκών.
Γονική αγάπη
Η απόκτηση παιδιού δεν αποτελεί απλά -όπως πολλοί υποψήφιοι γονείς θέλουν να πιστεύουν- την εκπλήρωση ενός σκοπού ζωής, μιας προσωπικής ολοκλήρωσης ή τη βίωση της απόλυτης ευτυχίας. Αν ήταν έτσι τα πράγματα, τότε θα βλέπαμε γύρω μας μόνο ευτυχισμένες μητέρες που θα συναγωνίζονταν για το ποια είναι η πιο ευτυχισμένη. Η πραγματικότητα δείχνει, δυστυχώς, μια πολύ διαφορετική εικόνα, αυτή των πολλών δυστυχισμένων ή/και ανεπαρκών γονέων καθώς και των στερημένων ή σωματικά και συναισθηματικά κακοποιημένων και παραμελημένων παιδιών.
Η γονεϊκότητα δεν είναι παρά ένα συμβόλαιο ζωής που οφείλει να συμπεριλαμβάνει, εκτός από τη γονική αγάπη, και την ευθύνη της μακρόχρονης φροντίδας μιας νεογέννητης ύπαρξης που δεν έχει κανένα περιθώριο ή δικαίωμα επιλογής. Ένα βρέφος, είτε γεννηθεί τετραπληγικό, είτε τυφλό, είτε κωφό έχει το ίδιο δικαίωμα στη γονική αγάπη, όπως και το οποιοδήποτε φυσιολογικό βρέφος. Και όμως, υπάρχουν πολλά παιδιά που η αγάπη που εισπράττουν εξαρτάται από το φύλο, την αρτιότητα, τα διάφορα εξωτερικά χαρακτηριστικά ή από τις προβολές του γονέα του επάνω του, δηλαδή από το τι ή ποιον το παιδί θυμίζει σε αυτόν, σε ένα συνειδητό ή υποσυνείδητο επίπεδο…
Κάθε γονέας θα πρέπει να θεωρεί ως αυτονόητο πως η οποιαδήποτε έκφραση της αγάπης του προς το παιδί του δεν αποτελεί μορφή δανείου που θα πρέπει κάποια στιγμή και με κάποιον τρόπο να αποπληρωθεί. Εκφράσεις του τύπου «Εγώ που θυσιάστηκα για σένα» ή στάσεις που υποδηλούν απόσυρση αγάπης, επειδή το παιδί απογοήτευσε με κάποιον τρόπο το γονιό κ.ά., μόνο ντροπή, ενοχές, φόβο και απαίτηση ανταπόδοσης δημιουργούν και εκφράζουν. Ο γονιός που προσδοκά ανταπόδοση της «αγάπης» του σχεδόν πάντα απογοητεύεται. Η απουσία προσδοκίας ανταπόδοσης αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο της εγγενούς ανισοτιμίας που ενυπάρχει και διέπει τη σχέση αγάπης γονέα-παιδιού. Η γονική αγάπη του καθενός δεν είναι παρά μόνον ένα μικρό μέρος μιας παγκόσμιας σκυταλοδρομίας αγάπης που συμβάλει ώστε η παρακαταθήκη αυτή να μεταφέρεται από γενιά σε γενιά για να μπορεί να διαιωνίζεται με μεγαλύτερη ασφάλεια και καλύτερες προϋποθέσεις η ανθρωπότητα.
Αγάπη
Ο αποχωρισμός από κάθε τι αγαπημένο αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη συναισθηματική δυσκολία που έχει να αντιμετωπίσει ο καθένας μας κάποιες στιγμές της ζωής του. Μία τέτοια στιγμή είναι και ο αποχωρισμός ενός γονέα από το παιδί του. Υπάρχουν πολλοί γονείς που, εξαιτίας της δυσκολίας τους αυτής, εγκλωβίζουν συνειδητά ή υποσυνείδητα το παιδί τους κοντά τους, με δραματικές συνήθως συνέπειες για το παιδί. Καμία διαπαιδαγώγηση, που δεν βασίζεται στη συναισθαντικότητα και στο σεβασμό των αναγκών του παιδιού για αυτονομία και προσωπική ευθύνη δεν μπορεί να θεωρείται ως διαπαιδαγώγηση. Χωρίς τα χαρακτηριστικά αυτά, η οποιαδήποτε «διαπαιδαγώγηση» δεν είναι παρά χειραγώγηση. Ως εκ τούτου, μία ακόμα βασική ευθύνη του κάθε γονέα -όσο επώδυνο και αν του είναι αυτό- είναι η ενθάρρυνση και διευκόλυνση της αυτονόμησης του παιδιού του ώστε να μπορεί να χαίρεται το ότι η ζωή που έφερε στον κόσμο αρχίζει να βρίσκει το δρόμο της…
Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.
Κλινικός Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Στοκχόλμης ενηλίκων και παίδων
Διπλωματούχος Ψυχοθεραπευτής
Βασιλικού Ιατροχειρουργικού Ινστιτούτου Karolinska Στοκχόλμης
Για την υπηρεσία online ψυχολόγος (online συνεδρίες) κάντε κλικ ΕΔΩ
Για ραντεβού στο γραφείο του Σάββα Ν. Σαλπιστή Ph.D. κάντε κλικ ΕΔΩ
Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη , Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγοι Θεσσαλονίκη κέντρο , Ψυχολόγος Online , Ατομική ψυχοθεραπεία , Θεραπεία ζεύγους , Θεραπεία ζεύγους θεσσαλονίκη, Θεραπεία παιδιών και εφήβων , Συμβουλευτικές συνεδρίες Θεσσαλονίκη, Συμβουλευτικές συνεδρίες
